Muhabir
New member
ARIS MESSINIS
Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy, Rusya’nın Mariupol kentindeki bir çocuk hastanesi ve doğumevine düzenlediği hava saldırısını “savaş suçu” diye niteledi. Pekala Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in savaş cürmü işlediği argümanları gerçek mu ve bu kavram ne manaya geliyor, yasal olarak neleri kapsıyor?
Milletlerarası Kızılay Komitesi’ne göre, pek o denli bir izlenim vermiyor olsa da “savaşın bile birtakım kuralları var”.
Bu kurallar, Cenevre Kontratları üzere kimi milletlerarası mutabakatlar ve maddelerle belirleniyor.
SAVAŞ HATASI NEDİR?
Siviller de, siviller için yaşamsal değeri olan hastane üzere yapılar da taammüden amaç alınamaz.
Yaralılar ve hastaların tedavisi sağlanmalı. Savaş tutsağı sayılan yaralı askerlerin tedavisi de bundan bağımsız değil.
Birtakım yasalar da azap ve taammüden aşikâr bir kümesi yeryüzünden silme emeli taşıyan soykırımları da yasaklıyor.
Cinayet, tecavüz ve toplu cezalandırmalar üzere savaş sırasında işlenen önemli hatalar da, “insanlığa karşı suç” olarak tanımlanıyor.
UKRAYNA’DA İŞLENDİĞİ SAV EDİLEN SAVAŞ CÜRÜMLERİ NELER?
Ukrayna, Rusya’nın Mariupol’da doğumhane ve çocuk hastaların bulunduğu bir hastaneye düzenlediği hava saldırısının bir savaş cürmü olduğunu savunuyor. Hücumda biri çocuk üç kişi hayatını kaybederken, hasta ve sıhhat çalışanlarının da ortalarında olduğu 17 kişi yaralandı.
Rus ordusunun Ukraynalı sivilleri gaye aldığına dair haberler de milletlerarası medyaya yansıyor.
Harkov kentinde modül etkili bomba (misket bombası) kullanıldığı ve sivillerin yaşadığı bölgelerin gaye alındığına ait deliller da giderek artıyor.
Getty ImagesHarkov’daki hava atakları ve misket bombası atakları büyük bir yıkıma yol açtı.
Ne Rusya ne de Ukrayna, misket bombasının kullanmasına ait milletlerarası yasağı tanımadı lakin bir daha de bu cins aksiyonlar savaş kabahati sayılabilir.
İngiltere Savunma Bakanlığı, Rusya’nın oksijeni içine çekerek dev bir vakum tesiri yaratan termobarik patlayıcıları Ukrayna’da kullandığını deklare etti. Bu kuvvetli patlayıcılar yasaklanmış değil lakin sivillerin yanında taammüden kullanılması halinde hareketin savaş maddelerini ihlal ediyor olması kuvvetle beklenen.
Öte yandan kimi uzmanlara nazaran, “saldırı savaşı” kapsamına girdiği için işgalin kendisi, hata teşkil ediyor.
SAVAŞ HATALARI NASIL SORUŞTURULUYOR?
Her ülke, savaş hatası tezlerini soruşturma yükümlülüğünde.
Kimi devletler, bunun için daha fazla çabalıyor.
İngiltere’de emniyetin üst seviye yetkilileri Ukrayna’daki mümkün savaş kabahatlerini soruşturmak için delil toplamayı teklif etti.
SAVAŞ SUÇLULARI NASIL YARGILANIYOR?
İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana, Yugoslavya’nın dağılmasından daha sonra olduğu üzere, savaş kabahatleriyle ilgili bir dizi özel mahkeme kuruldu.
1994 yılında Hutu ayrılıkçılarının 100 gün ortasında 800 bine yakın insanı katlettiği Ruanda soykırımının sorumlularını yargılamak için de süreksiz bir mahkeme kurulmuştu.
AFPThéoneste Bagosora, Ruanda soykırımındaki kilit rolü niçiniyle 35 yıllık mahpus cezasını çekerken ömrünü kaybetti
Günümüzde ise savaş kabahatlerinin yargılanması, Milletlerarası Ceza Mahkemesi (UCM) ve Milletlerarası Adalet Divanı’nın yetkisinde.
MEMLEKETLER ARASI ADALET DİVANI
Memleketler arası Adalet Divanı, devletler içindeki uyuşmazlıkları kapsamına alıyor lakin bireyler burada yargılanmıyor. Ukrayna da, Rusya’nın işgali daha sonrası Milletlerarası Adalet Divanı’na müracaat yaptı.
Şayet Rusya hatalı bulunursa, bu kere süreç Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’na (BMGK) uzanacak.
Fakat BMGK’nın beş daimi üyesinden biri olan Rusya’nın muhtemel bir taslağı veto etme hakkı var.
MİLLETLERARASI CEZA MAHKEMESİ
Ferdî savaş hatalılarını kovuşturma yetkisine sahip olan memleketler arası yargı oranı ise UCM.
UCM, soykırımda kritik rolü olan hayattaki Nazi başkanlarının yargılandığı Nuremberg’in çağdaş ve daimi özelliğe sahip halefi niteliğinde.
Getty ImagesNazi savaş suçluları Hermann Goring, Rudolf Hess ve Joachim von Ribbentrop, Nuremberg’de.
Nuremberg, devletlerin milletlerarası maddelerin uygulanması için özel mahkemeler kurabilmesinin önünü açmıştı.
UCM, Ukrayna’daki hataları soruşturabilir mi?
UCM Başsavcısı, İngiliz hukukçu Karim Khan Ukrayna’da savaş cürümlerinin işlendiğine inanmak için mantıklı sebepler olduğunu söylüyor ve bu cürümleri soruşturmak için 39 devletin müsaadesini de aldı.
Savcılar hem geçmişte tıpkı vakitte devam eden işgaldeki muhtemel savaş hatalarını araştıracak. Soruşturma için Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesinin de öncesine, 2013 yılına kadar uzanan bir müddetçte ortaya atılan tezler da pahalandırılacak.
Şayet bireylere yönelik suçlamalarla ilgili ispatlar var ise, savcı yargıçlardan cürmü işlediği tez edilen kişi için yakalama buyruğu çıkarmalarını isteyecek ve mahkeme karşısına çıkması için Lahey’e getirilmesini talep edecek.
Mahkemenin gücünün pratikte ne kadar hudutlu olduğu tam da bu noktada daha görünür oluyor.
Mahkemenin kendi polis gücü olmadığı için, şüphelilerin gözaltına alınması ve tutuklanması ilgili devletlerin yetkisinde.
2016’da UCM’den çekilen Rusya da artık üye devletler içinde değil. Putin, hiç bir hatalıyı ya da şüpheliyi iade etmeyecektir.
Şayet kuşkulu öteki bir ülkeye giderse orada yakalanabilir lakin bu da hayli muhtemel değil.
PUTİN YA DA BAŞKA ÖNDERLER YARGILANIR MI?
Bir savaş kabahati kelam konusu olduğunda, kabahati işleyen askere cürüm atmak, aksiyonun buyruğunu veren önderleri suçlamaktan daha kolay.
Öte yandan UCM’nin, askeri operasyon için yasal bir savunma öne sürülen sebebi olmadan bir ülkeye saldırması ya da ülkeyi işgal etmesi manasına gelen “saldırı savaşı açma” hatasını yargılama yetkisi var.
Getty Images
Bu hata Nuremberg’de , Moskovalı bir yargıcın Nazi başkanlarının “barışa karşı suçlar” için yargılanması gerektiği konusunda müttefiklerini ikna etmesi kararı tanımlanmıştı.
Lakin İngiliz memleketler arası hukuk uzmanı Prof. Phillippe Sands’e göre, Rusya’nın UCM’den imzasını çekmiş olması niçiniyle, Rus başkanların UCM’de yargılanması mümkün değil.
Teoride Birleşmiş Milletler Güvelik Kurulu UCM’den bu hatası soruşturmasını isteyebilir lakin Rusya, Konsey’in beş daimi üyesinden biri olarak bu adımları veto etme hakkına sahip.
UCM’nin gücü yalnızca mutabakatlar değil siyaset ve diplomasi tarafınca da belirleniyor, milletlerarası yasalar da pratikte bu biçimde uygulanıyor.
Prof. Sands üzere fazlaca sayıda uzman, tıpkı Nuremberg’de olduğu üzere diplomasi ve milletlerarası mutabakatların süreci belirleyeceğini düşünüyor.
Sands, dünya başkanlarına Ukrayna’daki atak hatalarının soruşturulması için özel bir mahkeme kurulması davetinde bulunuyor.
Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy, Rusya’nın Mariupol kentindeki bir çocuk hastanesi ve doğumevine düzenlediği hava saldırısını “savaş suçu” diye niteledi. Pekala Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in savaş cürmü işlediği argümanları gerçek mu ve bu kavram ne manaya geliyor, yasal olarak neleri kapsıyor?
Milletlerarası Kızılay Komitesi’ne göre, pek o denli bir izlenim vermiyor olsa da “savaşın bile birtakım kuralları var”.
Bu kurallar, Cenevre Kontratları üzere kimi milletlerarası mutabakatlar ve maddelerle belirleniyor.
SAVAŞ HATASI NEDİR?
Siviller de, siviller için yaşamsal değeri olan hastane üzere yapılar da taammüden amaç alınamaz.
Yaralılar ve hastaların tedavisi sağlanmalı. Savaş tutsağı sayılan yaralı askerlerin tedavisi de bundan bağımsız değil.
Birtakım yasalar da azap ve taammüden aşikâr bir kümesi yeryüzünden silme emeli taşıyan soykırımları da yasaklıyor.
Cinayet, tecavüz ve toplu cezalandırmalar üzere savaş sırasında işlenen önemli hatalar da, “insanlığa karşı suç” olarak tanımlanıyor.
UKRAYNA’DA İŞLENDİĞİ SAV EDİLEN SAVAŞ CÜRÜMLERİ NELER?
Ukrayna, Rusya’nın Mariupol’da doğumhane ve çocuk hastaların bulunduğu bir hastaneye düzenlediği hava saldırısının bir savaş cürmü olduğunu savunuyor. Hücumda biri çocuk üç kişi hayatını kaybederken, hasta ve sıhhat çalışanlarının da ortalarında olduğu 17 kişi yaralandı.
Rus ordusunun Ukraynalı sivilleri gaye aldığına dair haberler de milletlerarası medyaya yansıyor.
Harkov kentinde modül etkili bomba (misket bombası) kullanıldığı ve sivillerin yaşadığı bölgelerin gaye alındığına ait deliller da giderek artıyor.
Getty ImagesHarkov’daki hava atakları ve misket bombası atakları büyük bir yıkıma yol açtı.
Ne Rusya ne de Ukrayna, misket bombasının kullanmasına ait milletlerarası yasağı tanımadı lakin bir daha de bu cins aksiyonlar savaş kabahati sayılabilir.
İngiltere Savunma Bakanlığı, Rusya’nın oksijeni içine çekerek dev bir vakum tesiri yaratan termobarik patlayıcıları Ukrayna’da kullandığını deklare etti. Bu kuvvetli patlayıcılar yasaklanmış değil lakin sivillerin yanında taammüden kullanılması halinde hareketin savaş maddelerini ihlal ediyor olması kuvvetle beklenen.
Öte yandan kimi uzmanlara nazaran, “saldırı savaşı” kapsamına girdiği için işgalin kendisi, hata teşkil ediyor.
SAVAŞ HATALARI NASIL SORUŞTURULUYOR?
Her ülke, savaş hatası tezlerini soruşturma yükümlülüğünde.
Kimi devletler, bunun için daha fazla çabalıyor.
İngiltere’de emniyetin üst seviye yetkilileri Ukrayna’daki mümkün savaş kabahatlerini soruşturmak için delil toplamayı teklif etti.
SAVAŞ SUÇLULARI NASIL YARGILANIYOR?
İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana, Yugoslavya’nın dağılmasından daha sonra olduğu üzere, savaş kabahatleriyle ilgili bir dizi özel mahkeme kuruldu.
1994 yılında Hutu ayrılıkçılarının 100 gün ortasında 800 bine yakın insanı katlettiği Ruanda soykırımının sorumlularını yargılamak için de süreksiz bir mahkeme kurulmuştu.
AFPThéoneste Bagosora, Ruanda soykırımındaki kilit rolü niçiniyle 35 yıllık mahpus cezasını çekerken ömrünü kaybetti
Günümüzde ise savaş kabahatlerinin yargılanması, Milletlerarası Ceza Mahkemesi (UCM) ve Milletlerarası Adalet Divanı’nın yetkisinde.
MEMLEKETLER ARASI ADALET DİVANI
Memleketler arası Adalet Divanı, devletler içindeki uyuşmazlıkları kapsamına alıyor lakin bireyler burada yargılanmıyor. Ukrayna da, Rusya’nın işgali daha sonrası Milletlerarası Adalet Divanı’na müracaat yaptı.
Şayet Rusya hatalı bulunursa, bu kere süreç Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’na (BMGK) uzanacak.
Fakat BMGK’nın beş daimi üyesinden biri olan Rusya’nın muhtemel bir taslağı veto etme hakkı var.
MİLLETLERARASI CEZA MAHKEMESİ
Ferdî savaş hatalılarını kovuşturma yetkisine sahip olan memleketler arası yargı oranı ise UCM.
UCM, soykırımda kritik rolü olan hayattaki Nazi başkanlarının yargılandığı Nuremberg’in çağdaş ve daimi özelliğe sahip halefi niteliğinde.
Getty ImagesNazi savaş suçluları Hermann Goring, Rudolf Hess ve Joachim von Ribbentrop, Nuremberg’de.
Nuremberg, devletlerin milletlerarası maddelerin uygulanması için özel mahkemeler kurabilmesinin önünü açmıştı.
UCM, Ukrayna’daki hataları soruşturabilir mi?
UCM Başsavcısı, İngiliz hukukçu Karim Khan Ukrayna’da savaş cürümlerinin işlendiğine inanmak için mantıklı sebepler olduğunu söylüyor ve bu cürümleri soruşturmak için 39 devletin müsaadesini de aldı.
Savcılar hem geçmişte tıpkı vakitte devam eden işgaldeki muhtemel savaş hatalarını araştıracak. Soruşturma için Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesinin de öncesine, 2013 yılına kadar uzanan bir müddetçte ortaya atılan tezler da pahalandırılacak.
Şayet bireylere yönelik suçlamalarla ilgili ispatlar var ise, savcı yargıçlardan cürmü işlediği tez edilen kişi için yakalama buyruğu çıkarmalarını isteyecek ve mahkeme karşısına çıkması için Lahey’e getirilmesini talep edecek.
Mahkemenin gücünün pratikte ne kadar hudutlu olduğu tam da bu noktada daha görünür oluyor.
Mahkemenin kendi polis gücü olmadığı için, şüphelilerin gözaltına alınması ve tutuklanması ilgili devletlerin yetkisinde.
2016’da UCM’den çekilen Rusya da artık üye devletler içinde değil. Putin, hiç bir hatalıyı ya da şüpheliyi iade etmeyecektir.
Şayet kuşkulu öteki bir ülkeye giderse orada yakalanabilir lakin bu da hayli muhtemel değil.
PUTİN YA DA BAŞKA ÖNDERLER YARGILANIR MI?
Bir savaş kabahati kelam konusu olduğunda, kabahati işleyen askere cürüm atmak, aksiyonun buyruğunu veren önderleri suçlamaktan daha kolay.
Öte yandan UCM’nin, askeri operasyon için yasal bir savunma öne sürülen sebebi olmadan bir ülkeye saldırması ya da ülkeyi işgal etmesi manasına gelen “saldırı savaşı açma” hatasını yargılama yetkisi var.
Getty Images
Bu hata Nuremberg’de , Moskovalı bir yargıcın Nazi başkanlarının “barışa karşı suçlar” için yargılanması gerektiği konusunda müttefiklerini ikna etmesi kararı tanımlanmıştı.
Lakin İngiliz memleketler arası hukuk uzmanı Prof. Phillippe Sands’e göre, Rusya’nın UCM’den imzasını çekmiş olması niçiniyle, Rus başkanların UCM’de yargılanması mümkün değil.
Teoride Birleşmiş Milletler Güvelik Kurulu UCM’den bu hatası soruşturmasını isteyebilir lakin Rusya, Konsey’in beş daimi üyesinden biri olarak bu adımları veto etme hakkına sahip.
UCM’nin gücü yalnızca mutabakatlar değil siyaset ve diplomasi tarafınca da belirleniyor, milletlerarası yasalar da pratikte bu biçimde uygulanıyor.
Prof. Sands üzere fazlaca sayıda uzman, tıpkı Nuremberg’de olduğu üzere diplomasi ve milletlerarası mutabakatların süreci belirleyeceğini düşünüyor.
Sands, dünya başkanlarına Ukrayna’daki atak hatalarının soruşturulması için özel bir mahkeme kurulması davetinde bulunuyor.