Muhabir
New member
Siyasi dengelerin her geçen gün bir daha kurulduğu Ortadoğu’da, bölgesel aktörler içindeki ikili ilgiler 2020’den itibaren büyük bir dönüşüm yaşadı. Yeni dış siyaset kapsamında, AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan iktidarındaki Türkiye, Ankara-Tel Aviv sınırında kriz yaratan meseleleri gözden geçirmek için İsrail hükümeti ile diyalog kanalına bir daha yöneliyor. Bu doğrultuda, 21 Ocak’ta Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile İsrailli mevkidaşı Yair Lapid içinde 13 yıl daha sonra birinci sefer bir telefon görüşmesi gerçekleştirildi.
Ayrıyeten Erdoğan, İsrail Cumhurbaşkanı Yitzak Herzog’un Türkiye’yi ziyaret edeceğini söylemişti. Türkiye ile İsrail içindeki olağanlaşma adımları akıllara, Erdoğan ve AKP hükümetlerinin iki ülke içinde kriz çıkaran siyasetlerini getirdi. Mevzuyla ilgili Cumhuriyet’e konuşan uzmanlar, Türkiye’nin geçmişteki ‘İhvancı’ siyasetine ve Filistin probleminde yaşananlara dikkat çekti.
AKP’NİN HAMAS TAKVİYESİ VE İSRAİL İLE OLAĞANLAŞMA
Türkiye ve İsrail bağlarındaki olağanlaşma eforlarına ve ikili bağlardaki aktüel bahislere yönelik Cumhuriyet’ten Mert Cengiz’e değerlendirmelerde bulunan Memleketler arası Bağlar uzmanı ve Akademisyen Prof. Dr. İlhan Uzgel, “AKP Hamas’a takviyesinin devam ettiği imajından vazgeçmeden İsrail ile bir olağanlaşma peşinde” diye konuştu. Ortadoğu Uzmanı ve Siyaset Bilimci Dr. Birinciyim Büke Okyar ise “İsrail ile ilgilerin gelişmesinde Filistin problemi bir önkoşul değil” yorumunda bulundu.
AKP hükümetinin, İsrail ile bağlarında olağanlaşma sinyalleri ile Filistin problemindeki tavrı hakkında konuşan Milletlerarası Bağlantılar uzmanı Prof. Dr. Uzgel, “Bu, dış siyasetteki öbür dönüşümlerle ahenk ortasında işleyen bir müddetç. Filistin problemi ise özünde tıpkı kalmakla bir arada, hayli dönüştü, gerek Ortadoğu’da yaşanan gelişmeler gerekse Filistin siyasetinin dinamikleri değişti. AKP hükümeti bu sıkıntıda Filistinlilerin yanında durmaya çalışıyor lakin Filistin siyasetinde Hamas’ı destekliyor, yani Filistin hareketinin içsel ayrımında bir taraf durumunda. Bu bahiste da İsrail ile uzun süren bir pazarlık sürecinin yaşandığı anlaşılıyor. AKP, Hamas’a dayanağının devam ettiği manzarasından vazgeçmeden İsrail ile bir olağanlaşma peşinde” sözlerini kullandı.
İLGİLERİ ONARMAK İSTEYEN ÜLKE TÜRKİYE
İkili münasebetleri onarmak isteyen tarafın Türkiye olduğunu söyleyen Uzgel, “İsrail uzun müddettir bölgede yeni ilgiler kurdu, bilhassa Yunanistan, Güney Kıbrıs ve Azerbaycan ile askeri, güç ve siyasi bağlantılarını geliştirdi. Ayrıyeten, Arap ülkeleri İsrail’i tanımaya başladılar, çabucak hemen tanımamış olanlar da. İsrail artık geçmişte olduğu üzere Türkiye’ye stratejik açıdan muhtaç değil. İsrail, Türkiye’yi de yanına almak ister lakin bunun için şimdilik telaşlı olan taraf Türkiye” yorumunda bulundu.
“İSRAİL İLE ASKERİ VE SAVUNMA İŞ BİRLİĞİ DAHA HUDUTLU KALABİLİR”
İkili bağlarda mutlak bir kopuşun yaşanmadığını hatırlatan Uzgel şu tabirleri kullandı:
“Taraflar sadece büyükelçileri geri çektiler, yoksa diplomatik bağların düzeyini düşürmediler. Her an karşılıklı olarak büyükelçi atamaları mümkün. Ekonomik alakalar ise hiç sürat kesmedi. İsrailli turist sayısında bir azalma yaşandı ancak bağlantılar onarılırsa, o da yükselişe geçebilir. Eski devirde gördüğümüz askeri ve savunma iş birliği daha hudutlu kalabilir. İsrail mesela tatbikatları artık Yunanistan’da yapabiliyor. Hatta İsrail, Yunanistan ve Güney Kıbrıs’a, Türkiye ile olağanlaşma yaşansa bile, onlarla olan bağlarının etkilenmeyeceği garantisini verdi.”
TÜRKİYE’NİN İHVANCI DIŞ SİYASETİ MEMLEKETLER ARASI BİR PAZARLIK KONUSU
Hükümetin İhvancı dış siyasetinde değişim yaşanıp yaşanmadığı sorulunca Uzgel, “AKP uzun müddettir Müslüman Kardeşler odaklı dış siyaset izlemiyor. Bu husus artık AKP hükümetinin elinde bir pazarlık aracına dönüşmüş durumda. Şu an Orta Doğu’da İhvancı siyaset izleyebileceği bir yer de kalmadı. ötürüsıyla, AKP’nin en çabuk vazgeçeceği konulardan biri bu olur” karşılığını verdi.
“İSRAİL ORTA DOĞU’DA YALNIZ BİR ÜLKE”
İsrail ve Türkiye ilgilerinin temel motivasyonlarına değinen Siyaset Bilimci Dr. Büke Okyar, “II. Dünya Savaşı daha sonrası gerçekliğinde Türkiye ve İsrail ilgileri stratejik olarak değer taşımakta. İsrail Orta Doğu’da yalnız bir ülke; Batı’nın ayak izi üzere. Ayrıyeten İsrail, Batının sevilmediği bir coğrafyada yer alıyor. İsrail’in bölgede ‘sırtını yaslayacağı’ bir güce muhtaçlığı var. Bunun için en uygun ülke haliyle bir NATO üyesi de olan Türkiye’dir. Türkiye ise kendini Batı Bloku’nda pozisyonlandırılmış bir ülke olarak İsrail’i desteklemek durumunda” diye konuştu.
“İKİLİ BAĞLARIN GELİŞMESİNDE FİLİSTİN BİR ÖNKOŞUL DEĞİL”
İsrail devletinin Filistin’e yönelik müdahalelerin sertleşmesi sebebiyle Türkiye ile bağların kötüleştiğini hatırlatan Büke Okyar, “İkili bağların gelişmesinde Filistin bir önkoşul değil. Hükümetin, Türkiye’nin Filistin problemindeki durumunu vakit zaman iç siyasette gücünü konsolide etmek için bir araç olarak kullanabildiği görülüyor. Lakin ikili alakaların yalnızca medya ve basın üzerinden okunması sakıncalı olabilir. İsrail’le bağlar günün sonunda yalnızca siyasi değil; bu bağlantıların askeri, güvenlik ve ekonomik boyutlarını da unutmamak gerek” sözlerini kullandı.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Mart 2021’de gerçekleşen seçimlerde, 12 yıl kesintisiz elinde tuttuğu başbakanlık koltuğunu çok sağcı Naftali Bennett’in önder olduğu ve ortasında İsrail vatandaşı Arapların haklarını savunan Birleşik Arap Listesi partisinin de yer aldığı 8 partili koalisyon hükümetine bırakmıştı.
YENİ HÜKÜMET FİLİSTİN SORUNUNA DAHA SERT YAKLAŞIYOR
İsrail’deki yeni kurulan hükümetin Filistinlilere karşı uyguladıkları siyasetleri değişiklik olup olmadığı sorulunca Büke Okyar şunları kaydetti:
“İsrail’de kurulan yeni hükümetin Filistin sorununa daha yapan ya da olumlu bir yaklaşımı yok. Hatta daha da sertleşti. İsrail vatandaşı Arapların koalisyonda yer alması da İsrail hükümetinin Filistin sorununa bakışını değiştirmiyor, değiştirmeyi vaat dahi etmedi. İsrail vatandaşı Arapların koalisyonda yer alması yalnızca bürokratik konularda İsrail’de yaşayan Filistin asıllı Arap vatandaşlarına için kolaylaştırıcı bir fonksiyon nazaranbilir.”
Ayrıyeten Erdoğan, İsrail Cumhurbaşkanı Yitzak Herzog’un Türkiye’yi ziyaret edeceğini söylemişti. Türkiye ile İsrail içindeki olağanlaşma adımları akıllara, Erdoğan ve AKP hükümetlerinin iki ülke içinde kriz çıkaran siyasetlerini getirdi. Mevzuyla ilgili Cumhuriyet’e konuşan uzmanlar, Türkiye’nin geçmişteki ‘İhvancı’ siyasetine ve Filistin probleminde yaşananlara dikkat çekti.
AKP’NİN HAMAS TAKVİYESİ VE İSRAİL İLE OLAĞANLAŞMA
Türkiye ve İsrail bağlarındaki olağanlaşma eforlarına ve ikili bağlardaki aktüel bahislere yönelik Cumhuriyet’ten Mert Cengiz’e değerlendirmelerde bulunan Memleketler arası Bağlar uzmanı ve Akademisyen Prof. Dr. İlhan Uzgel, “AKP Hamas’a takviyesinin devam ettiği imajından vazgeçmeden İsrail ile bir olağanlaşma peşinde” diye konuştu. Ortadoğu Uzmanı ve Siyaset Bilimci Dr. Birinciyim Büke Okyar ise “İsrail ile ilgilerin gelişmesinde Filistin problemi bir önkoşul değil” yorumunda bulundu.
AKP hükümetinin, İsrail ile bağlarında olağanlaşma sinyalleri ile Filistin problemindeki tavrı hakkında konuşan Milletlerarası Bağlantılar uzmanı Prof. Dr. Uzgel, “Bu, dış siyasetteki öbür dönüşümlerle ahenk ortasında işleyen bir müddetç. Filistin problemi ise özünde tıpkı kalmakla bir arada, hayli dönüştü, gerek Ortadoğu’da yaşanan gelişmeler gerekse Filistin siyasetinin dinamikleri değişti. AKP hükümeti bu sıkıntıda Filistinlilerin yanında durmaya çalışıyor lakin Filistin siyasetinde Hamas’ı destekliyor, yani Filistin hareketinin içsel ayrımında bir taraf durumunda. Bu bahiste da İsrail ile uzun süren bir pazarlık sürecinin yaşandığı anlaşılıyor. AKP, Hamas’a dayanağının devam ettiği manzarasından vazgeçmeden İsrail ile bir olağanlaşma peşinde” sözlerini kullandı.
İLGİLERİ ONARMAK İSTEYEN ÜLKE TÜRKİYE
İkili münasebetleri onarmak isteyen tarafın Türkiye olduğunu söyleyen Uzgel, “İsrail uzun müddettir bölgede yeni ilgiler kurdu, bilhassa Yunanistan, Güney Kıbrıs ve Azerbaycan ile askeri, güç ve siyasi bağlantılarını geliştirdi. Ayrıyeten, Arap ülkeleri İsrail’i tanımaya başladılar, çabucak hemen tanımamış olanlar da. İsrail artık geçmişte olduğu üzere Türkiye’ye stratejik açıdan muhtaç değil. İsrail, Türkiye’yi de yanına almak ister lakin bunun için şimdilik telaşlı olan taraf Türkiye” yorumunda bulundu.
“İSRAİL İLE ASKERİ VE SAVUNMA İŞ BİRLİĞİ DAHA HUDUTLU KALABİLİR”
İkili bağlarda mutlak bir kopuşun yaşanmadığını hatırlatan Uzgel şu tabirleri kullandı:
“Taraflar sadece büyükelçileri geri çektiler, yoksa diplomatik bağların düzeyini düşürmediler. Her an karşılıklı olarak büyükelçi atamaları mümkün. Ekonomik alakalar ise hiç sürat kesmedi. İsrailli turist sayısında bir azalma yaşandı ancak bağlantılar onarılırsa, o da yükselişe geçebilir. Eski devirde gördüğümüz askeri ve savunma iş birliği daha hudutlu kalabilir. İsrail mesela tatbikatları artık Yunanistan’da yapabiliyor. Hatta İsrail, Yunanistan ve Güney Kıbrıs’a, Türkiye ile olağanlaşma yaşansa bile, onlarla olan bağlarının etkilenmeyeceği garantisini verdi.”
TÜRKİYE’NİN İHVANCI DIŞ SİYASETİ MEMLEKETLER ARASI BİR PAZARLIK KONUSU
Hükümetin İhvancı dış siyasetinde değişim yaşanıp yaşanmadığı sorulunca Uzgel, “AKP uzun müddettir Müslüman Kardeşler odaklı dış siyaset izlemiyor. Bu husus artık AKP hükümetinin elinde bir pazarlık aracına dönüşmüş durumda. Şu an Orta Doğu’da İhvancı siyaset izleyebileceği bir yer de kalmadı. ötürüsıyla, AKP’nin en çabuk vazgeçeceği konulardan biri bu olur” karşılığını verdi.
“İSRAİL ORTA DOĞU’DA YALNIZ BİR ÜLKE”
İsrail ve Türkiye ilgilerinin temel motivasyonlarına değinen Siyaset Bilimci Dr. Büke Okyar, “II. Dünya Savaşı daha sonrası gerçekliğinde Türkiye ve İsrail ilgileri stratejik olarak değer taşımakta. İsrail Orta Doğu’da yalnız bir ülke; Batı’nın ayak izi üzere. Ayrıyeten İsrail, Batının sevilmediği bir coğrafyada yer alıyor. İsrail’in bölgede ‘sırtını yaslayacağı’ bir güce muhtaçlığı var. Bunun için en uygun ülke haliyle bir NATO üyesi de olan Türkiye’dir. Türkiye ise kendini Batı Bloku’nda pozisyonlandırılmış bir ülke olarak İsrail’i desteklemek durumunda” diye konuştu.
“İKİLİ BAĞLARIN GELİŞMESİNDE FİLİSTİN BİR ÖNKOŞUL DEĞİL”
İsrail devletinin Filistin’e yönelik müdahalelerin sertleşmesi sebebiyle Türkiye ile bağların kötüleştiğini hatırlatan Büke Okyar, “İkili bağların gelişmesinde Filistin bir önkoşul değil. Hükümetin, Türkiye’nin Filistin problemindeki durumunu vakit zaman iç siyasette gücünü konsolide etmek için bir araç olarak kullanabildiği görülüyor. Lakin ikili alakaların yalnızca medya ve basın üzerinden okunması sakıncalı olabilir. İsrail’le bağlar günün sonunda yalnızca siyasi değil; bu bağlantıların askeri, güvenlik ve ekonomik boyutlarını da unutmamak gerek” sözlerini kullandı.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Mart 2021’de gerçekleşen seçimlerde, 12 yıl kesintisiz elinde tuttuğu başbakanlık koltuğunu çok sağcı Naftali Bennett’in önder olduğu ve ortasında İsrail vatandaşı Arapların haklarını savunan Birleşik Arap Listesi partisinin de yer aldığı 8 partili koalisyon hükümetine bırakmıştı.
YENİ HÜKÜMET FİLİSTİN SORUNUNA DAHA SERT YAKLAŞIYOR
İsrail’deki yeni kurulan hükümetin Filistinlilere karşı uyguladıkları siyasetleri değişiklik olup olmadığı sorulunca Büke Okyar şunları kaydetti:
“İsrail’de kurulan yeni hükümetin Filistin sorununa daha yapan ya da olumlu bir yaklaşımı yok. Hatta daha da sertleşti. İsrail vatandaşı Arapların koalisyonda yer alması da İsrail hükümetinin Filistin sorununa bakışını değiştirmiyor, değiştirmeyi vaat dahi etmedi. İsrail vatandaşı Arapların koalisyonda yer alması yalnızca bürokratik konularda İsrail’de yaşayan Filistin asıllı Arap vatandaşlarına için kolaylaştırıcı bir fonksiyon nazaranbilir.”