Taliban’ın Afganistan’da denetimi ele geçirmesi İngiltere basınında: ‘Tarih tekerrür etti’

Muhabir

New member
Getty Images

Taliban’ın Afganistan’ın başşehri Kabil’e girmesi ve Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin ülkeden ayrılması bugün İngiltere ve ABD’de gazetelerin ana gündemi. Ana sayfadan haberin görüldüğü gazetelerde hayli sayıda görüş yazısı da yer aldı.

Guardian: Kabil’in düşüşü

İngiltere’de yayınlanan Guardian gazetesi, “Kabil’in düşüşü” başlığıyla manşetten gördüğü haberi, “Taliban savaşçıları dün ülkenin denetimini ele geçirmek için başşehir Kabil’e üşüştüklerinde, Batı’nın Afganistan’daki 20 yıllık misyonu çöktü” cümleleriyle başlıyor.

11 Eylül taarruzlarının yıldönümünden bir ay evvel Biden idaresi için “küçük düşürücü” olarak nitelendirilen manzaralar oluştuğu kaydediliyor ve Kabil Büyükelçiliği’nden son küme da bayrağı indirip ayrılmadan evvel çalışanlar dokümanları yakmaya çalışırken binadan duman çıktığının görüldüğü bildiriliyor.

Haberde “İnsanlar Batı ya da hükümet ile bağlarını ortaya koyabilecek ispatlarını yok etmek için meskenlerine koştu” sözleri yer alıyor.

Taliban Sözcüsü Suheyl Şahin’in Batılı güçlerle ve hükümetle çalışanların affedileceğine ait ve onları Taliban idaresi altında çalışmaya çağıran kelamları hatırlatılıyor. Ama bir fazlaca kişinin bunu kuşkuyla karşıladığı belirtiliyor.

Gazeteye Kabil’den telefonla konuşan Sayed, “Bundan daha sonra ne olacağını biliyoruz. Taliban ‘vatanhaini’ avına çıkacak. Bu, Afgan ordusu ya da NATO güçleri ve Amerikalılarla çalışmış olan herkes manasına geliyor” diyor.

Taliban’ın denetimi ele geçirdiği öbür bölgelerde teslim olan askerlerin ve öteki insanların intikam için öldürüldüğüne, bayanların iş ve okuldan uzaklaştırıldığına ve savaşçılarla zorla evlendirildiklerine dair kayda kıymet haberler geldiği belirtiliyor.

Gazeteye konuşan genç bir bayan, Kabil’de “bütün bayanların yüzlerinin endişe dolu olduğunu” söylüyor.

Guardian, burkası olmayan bayanların satın almak için açık dükkan aradığını belirtiyor.

Başkentte Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin ülkeden ayrılmasına yansılar olduğu da gazetede yer alan bilgiler içinde.

Kamu vazifelisi Karina Jamili, “Gani ülkeyi Taliban’a sattı. Ona güvendim ve oy verdim. Lakin başırısız bir lider” diyor.

Ancak Taliban başşehre yaklaşırken 1990’lardaki şiddet ortamına dönülmesinden kaygı duyan bir kesim, Cumhurbaşkanı Gani’nin gitmesinin kan akması ihtimalini önleyeceğini düşünüyor.

Bir öğrenci olan Hadia, “Taliban’a karşı savaştığını düşünün, kaç kişi öldürülürdü ve kaç saf kişi canından olurdu? Bütün eyaletlerin Taliban’ın denetiminde olduğu düşünülürse, süreksiz olarak şiddeti azaltmanın tek yolu buydu” diyor.

Guardian’ın muhabiri Jason Burke yazısında, Taliban’ın zaferinin dünyadaki öteki aşırılıkçı kümelere cüret vereceği konusunda uyarıyor.

FT: Tarih tekerrür etti

İngiliz Financial Times gazetesinin “Afganistan trajedisinde tarih tekerrür etti” başlıklı görüş yazısında, ABD Lideri Joe Biden’ın “yanlış hesaplarının” başkanlığının sonuna kadar peşini bırakmayacağı yorumu yapılıyor.

ABD’nin Kabil Büyükelçiliği’nden kalkan helikopterlerin fotoğraflarının, 1975’te Saygon’un “utanç verici düşüşünü” hatırlattığı belirtilen yazı şu biçimde sürüyor:

“Bu, ülke halkı için bir trajedi ve 20 yıllık savaşta ölen binlerce ABD ve müttefik askeri ile 120 binden çok Afgan’a ihanettir. Bu, ABD’nin ve Biden’ın sağlamlaştırmayı umduğu demokrasiler topluluğunun güvenilirliği açısından da önemli bir gerileme.”

Getty Images

Yazıda, Taliban’ın geçen yıl imzalanan barış muahedesinin kaidelerini yerine getirmesi şartıyla, ABD birliklerinin 2021 yılına kadar çekileceğini eski ABD Lideri Donald Trump’ın deklare ettiğı fakat çekilmeye devam etmeyi Biden’ın seçtiği kaydediliyor.

Yazı şöyleki sürüyor:

“İç politik maliyetin düşük olması hala beklenen. Anketler, Amerikalıların Trump devrinde olduğu üzere bugün de ‘bitmeyen savaşlardan’ bıktığını gösteriyor. Afganistan’ın ortasında bulunduğu karmaşık askeri çıkmazı muhafazayı savunmak siyaseten sıkıntı olacaktı. Fakat Amerika’nın global pozisyonu açısından, bu yanlış hesaplama Biden’ın başkanlığının geri kalanında onun peşinden gelecek.”

Times: Zafer kazanan Taliban Kabil’i aldı, Cumhurbaşkanı Gani kaçtı

İngiltere merkezli Times gazetesi, “Zafer kazanan Taliban Kabil’i aldı, Cumhurbaşkan Gani kaçtı” başlıklı haberinde, gazeteye konuşan üst seviye Taliban yetkililerinin kelamlarına de yer verdi.

Taliban yetkilileri gazeteye, idarenin barışçıl biçimde periyodu için geçiş hükümeti kurulması davetlerini ve “mutlak güç”ten daha azını kabul etmeyeceklerini söylemiş oldu. Bir yetkili, “Gücü diğerleriyle paylaşmak için savaşmadık” dedi.

New York Times: Afganistan’ın trajedisi

ABD merkezli New York Times gazetesinin “Afganistan’ın trajedisi” başlıklı editoryal yazısı şöyleki başlıyor:

“Afganistan’da işleyen güvenlik güçlerine sahip laik bir hükümet kurmak için yirmi yıl boyunca şaşırtan derecede değerli, kanlı bir gayretin akabinde, başşehir Kabil’in Taliban tarafınca süratle bir daha ele geçirilmesi, her şeydilk evvel anlatılamayacak kadar trajik.

“Trajik zira uygar haklar, bayanların güçlendirilmesi ve dini müsamaha kuralının kıymetlerinin geçerli olduğu bir dünyayı şekillendirmede ‘vazgeçilmez ulus’ olma hayali tam da bu: bir hayal.”

Makale, Afganistan’da 83 milyar dolar harcamasından ve en az 2448 Amerikan askerinin ömrünü kaybetmesinden daha sonra “kalıcı olarak neyin kazanıldığını görmek zor” kelamlarıyla sürüyor.

“Biden idaresi savaşı bitmiş oldurmekte haklıydı” denilen makalede, “bir daha de, daha uygun bir Afganistan umuduyla bu kadar epey fedakarlık yapanlar için fazlaca az öngörüyle, bu biçimde bir kaos ortasında sona ermesine gerek yoktu” sözleri yer alıyor.
 
Üst