Muhabir
New member
Reuters
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin akabinde Moskova’ya yönelik ekonomik yaptırımlar artmaya devam ediyor. Pekala Rus iktisadı dışarıya ne kadar bağımlı? Yaptırımlar Rusya’yı nasıl etkileyebilir? Bilgileri ve uzman yorumlarını inceledik.
2019 datalarına bakılırsa Rusya’nın en büyük ihraç kalemi petrol, doğalgaz ve bunlardan elde edilen eserler.
407 milyar dolarlık ihracatın yüzde 59’undan fazlasını petrol eserleri oluştururken, mineraller ve bedelli metaller de öteki büyük kategorilerden.
Rusya’nın 2019’daki ihracatının yüzde 38’i Avrupa ülkelerineydi.
Rusya’nın güç ihracatı şimdilik yaptırım kapsamına alınmadı ve savaş niçiniyle artan petrol meblağları, Rusya’nın gelirinin de artmasına yol açtı.
Ancak Rusya için olumlu gözüken bu tablo uzun sürmeyebilir.
Rus gazı ve petrolünün en büyük müşterilerinden olan Avrupa Birliği’nin güç güvenliği niçiniyle farklı kaynaklara yönelme eğilimi, önümüzdeki senelerda Rusya’nın ihraç pazarını daraltabilir.
Memleketler arası Güç Ajansı’nın (IEA) 3 Mart’ta yayınladığı çalışmaya göre, Avrupa Birliği’nin bir yıl ortasında atacağı 10 adımla Rusya’dan ithal ettiği gazı yüzde 30 azaltması mümkün.
IEA Yöneticisi Fatih Birol “Kimse artık hayal görmüyor. Rusya’nın doğal gaz kaynaklarını ekonomik ve politik bir silah olarak kullanımı, Avrupa’nın önümüzdeki kış Rus gaz arzında belirsizlikle karşılaşmaması için bu yıl süratle harekete geçmesi gerektiğini gösteriyor” diyor ve ekliyor:
“Bu plan bir yandan Rus gazına bağımlılığı azaltırken başka yandan da pak güce inançlı ve ucuz bir geçiş sağlar.”
Bu adımların bir kısmı ve sağlayacağı öngörülen gaz tasarrufu şu biçimde:
En büyük ithalat,makineler ve elektronik eserler
İthalatta ise Rusya’ya yönelik yaptırımların etkisinin kısa vadede daha fazla hissedilebileceği kategoriler birinci sıralarda yer alıyor.
Rusya’nın 238 milyar dolarlık ithalatında makine kategorisi birinci sırada. Bu kategoride yer alan bilgisayarlar, ofis eserleri, endüstriyel üretim için gerekli makineler, bağlantı araçları ve öbür elektronik eserler, Rus iktisadının dışardan gereksinim duyduğu mamüllerin başında geliyor.
Bu kategorilerde bir epeyce şirket Rusya’ya yaptırım uygulamaya başladı. Intel, AMD, Nvidia ve Apple üzere kimi büyük çip ve bilgisayar üreticileri Rusya’ya eser göndermeyi bıraktı.
Bunun Rus iktisadı üzerinde uzun sürecek bir tesiri bekleniyor. En gelişmiş çipleri üreten ve ABD’nin Asya’daki en büyük müttefikleri içinde yer alan Tayvan, Güney Kore ve Japonya bu alanda Rusya’ya boykot uygulamaya karar veren ülkeler içinde.
Reuters
Çip problemi
ABD Lideri Joe Biden da yaptırımları duyururken “Rus iktisadının stratejik bölümlerinde gereksinim duyduğu teknolojiye erişimi kısıtlayarak Rusya’nın endüstriyel kapasitesini kısıtlayacağız” tabirlerini kullanmıştı.
Çiplerin bir fazlaca eserin üretiminde de kullanılıyor olması, başka bölümleri de etkileyecek.
Biden’a göre etkilenecek bölümlerin başında Rusya’nın askeri, uzay ve havacılık kesimleri de var.
Rusya’nın teknolojiye erişiminin engellenmesinin yaratacağı sonuçlar hakkında Foreign Policy mecmuası için makale yazan Tufts Üniversitesi Global İktisat Dekanı Bhaskar Chakravorti, Rusya’nın iktisadını süratle dijitalleştiren ülkelerin başında geldiğini ve bu durumun ekonomiyi derinden etkileyebileceğini söylüyor.
Rusya’nın gereksinim duyduğu gelişmiş çipleri ülkede üretme kapasitesinin olmadığını ekleyen Chakravorti, devletin ülkedeki çipleri tüketicilere sunmak yerine askeri teknolojilerde kullanmayı deneyebileceğini de ekliyor.
Havacılıkta kiralık uçaklar ve yedek modül meçhullüğü
Reuters
Arabalar, kamyonlar, hava araçları ve bunların kesimlerini içeren ulaşım kategorisi de Rusya’nın en büyük ikinci ithalat kalemi.
Havacılık kesiminin en büyük aktörlerinden Boeing ve Airbus, otomotiv bölümünde de Volkswagen kümesinin da ortalarında olduğu fazlaca sayıda büyük üretici Rusya’ya ihracatı durdurdu.
Fortune mecmuasının aktardığına bakılırsa Rus havayollarında bulunan uçaklar ortasında Batılı şirketlerden kiralanmış uçaklar da var. Rusya federal havacılık kurumu, bu uçaklara öbür ülkelerde el konabileceği nedeni öne sürülerek, kiralık uçak barındıran şirketlerin öteki ülkelere uçuş yapmamasını tavsiye etti.
Boeing ve Airbus’tan yedek kesim ve hizmet alamayacak olmak da Rus şirketlerini etkileyecek.
Rus hava yolları Aeroflot’un filosunun neredeyse tamamı bu iki şirketin uçaklarından oluşuyor.
Guardian gazetesine nazaran 2021’de global uçuşların yüzde 6’sını Rus şirketleri gerçekleştirmişti.
Reuters’a konuşan havacılık tahlil şirketi IBA’dan Peter Walter, Rusya’da kiralık olarak bulunan uçakların kesimlerinin, geri kalan filoyu uçar durumda tutmak için kullanılabileceğini söylüyor.
Business Insider mecmuasına konuşan, piyasa araştırması yapan Atmosphere Research Group’un lideri Henry Harteveldt’e göre Rusya’daki kiralık uçakların kıymeti 12 milyar dolar civarında ve bunların sahipleri Rusya’dan bu uçakları geri alamayabilir.
Rusya Ulaştırma Bakanlığı da gerekirse ülkede kiralık olan yüzlerce Airbus ve Boeing uçağının kamulaştırılabileceğini duyurdu.
Otomotivde Çin tesiri
Otomotiv kesiminde ise durum havacılıktan daha farklı.
EPA
Rusya’nın kendi araba şirketleri bulunuyor. Lakin bu şirketlerin de çip boykotundan etkilenme ihtimali var.
Rusya’ya en çok araba satan şirketler Batılı firmalar olsa da, Autocar mecmuası geçen yıl birinci kere iki Çin şirketinin birinci 10’a girmeyi başardığını, büyük bir ivmeyle büyüyen Çin şirketlerinin Rus pazarındaki hissesini artırabileceğini belirtiyor.
Çin merkezli otomotiv kesimi haber sitesi CarNewsChina.com’un aktardığına bakılırsa Rus bankaları SWIFT sisteminden çıkarılsa da, hem Çin tıpkı vakitte Rusya’nın kendi ödeme sistemini kurması, bu iki ülkenin kolay bir biçimde lokal para üniteleri üzerinden ticaret yapabilmesini sağlıyor.
Rusya’ya yönelik yaptırımlardan direkt etkilenmeyen besin, ilaç ve turizm üzere dalların de Rus bankalarının bir kısmının SWIFT sisteminden çıkarılması, Mastercard ve Visa üzere ödeme şirketlerinin Rusya’ya yaptırım uygulaması üzere gelişmelerden dolaylı olarak etkilenmesi beklenen.
Direkt yatırımlar
Rus iktisadını etkileyecek bir öbür husus da, direkt yabancı yatırımların azalması.
Rusya Merkez Bankası’nın internet sitesinde yer alan bilgilere nazaran Rusya son 15 yılda 554 milyar dolarlık yatırım çekti.
BBC
Yatırımların ölçüsü, Rusya’nın Batı’yla bağlantısına göre yıllar ortasında değişim gösterdi. Örneğin 2014’te Rusya’nın Kırım’ı ilhakının akabinde 2015 yılı, Rusya’nın en az yatırım çektiği senelerdan oldu.
Bunun 50 milyar doları İngiltere, 60 milyar doları Hollanda, 24 milyar doları Almanya ve 20 milyar doları da Fransa’dan geldi.
Bu ülkeler bugün Rusya’ya yönelik yaptırımlarda başı çekiyor.
Rusya’da son 11 yılda yabancıların en çok yatırım yaptığı dallar 93 milyar dolarla madencilik ve petrol üretimi oldu.
BBC
Brüksel merkezli fikir kuruluşundan araştırmacılar Niclas Poitiers ve Marta Dominguez-Jimenez’e bakılırsa, iktisadını doğal gaz ve petrole bağımlı olmaktan çıkarmak isteyen Rusya için direkt yabancı yatırımların kıymeti büyük.
ABD merkezli niyet kuruluşu Atlantic Council’a nazaran, yalnızca 2014’teki Kırım’ın ilhakı daha sonrasında getirilen yaptırımlar, Rusya’nın ekonomik büyümesini yıllık yüzde 2,5-3 oranında azalttı.
Bu niçinle 2014 daha sonrası global iktisat yılda ortalama yüzde 2,3 büyürken Rusya yılda yüzde 0,3 büyüyebildi.
Bu niçinle Ukrayna’nın işgaliyle birlikte getirilen yeni ve fazlaca daha kapsamlı yaptırımların, Rus iktisadını daha da aşağı çekmesi bekleniyor.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin akabinde Moskova’ya yönelik ekonomik yaptırımlar artmaya devam ediyor. Pekala Rus iktisadı dışarıya ne kadar bağımlı? Yaptırımlar Rusya’yı nasıl etkileyebilir? Bilgileri ve uzman yorumlarını inceledik.
2019 datalarına bakılırsa Rusya’nın en büyük ihraç kalemi petrol, doğalgaz ve bunlardan elde edilen eserler.
407 milyar dolarlık ihracatın yüzde 59’undan fazlasını petrol eserleri oluştururken, mineraller ve bedelli metaller de öteki büyük kategorilerden.
Rusya’nın 2019’daki ihracatının yüzde 38’i Avrupa ülkelerineydi.
Rusya’nın güç ihracatı şimdilik yaptırım kapsamına alınmadı ve savaş niçiniyle artan petrol meblağları, Rusya’nın gelirinin de artmasına yol açtı.
Ancak Rusya için olumlu gözüken bu tablo uzun sürmeyebilir.
Rus gazı ve petrolünün en büyük müşterilerinden olan Avrupa Birliği’nin güç güvenliği niçiniyle farklı kaynaklara yönelme eğilimi, önümüzdeki senelerda Rusya’nın ihraç pazarını daraltabilir.
Memleketler arası Güç Ajansı’nın (IEA) 3 Mart’ta yayınladığı çalışmaya göre, Avrupa Birliği’nin bir yıl ortasında atacağı 10 adımla Rusya’dan ithal ettiği gazı yüzde 30 azaltması mümkün.
IEA Yöneticisi Fatih Birol “Kimse artık hayal görmüyor. Rusya’nın doğal gaz kaynaklarını ekonomik ve politik bir silah olarak kullanımı, Avrupa’nın önümüzdeki kış Rus gaz arzında belirsizlikle karşılaşmaması için bu yıl süratle harekete geçmesi gerektiğini gösteriyor” diyor ve ekliyor:
“Bu plan bir yandan Rus gazına bağımlılığı azaltırken başka yandan da pak güce inançlı ve ucuz bir geçiş sağlar.”
Bu adımların bir kısmı ve sağlayacağı öngörülen gaz tasarrufu şu biçimde:
- Rusya ile yeni gaz alım mukavelesi imzalamamak
- Doğal gazı mümkün olduğunca diğer ülkelerden almak: 30 milyar metreküp
- Yeni rüzgar ve güneş gücü projelerine sürat vermek: 6 milyar metreküp
- Mevcut nükleer ve biyoenerji güç santrallerini tam kapasite çalıştırmak: 13 milyar metreküp
- Tüketicilerden termostatlarını bir derece azaltmalarını istemek: 10 milyar metreküp
En büyük ithalat,makineler ve elektronik eserler
İthalatta ise Rusya’ya yönelik yaptırımların etkisinin kısa vadede daha fazla hissedilebileceği kategoriler birinci sıralarda yer alıyor.
Rusya’nın 238 milyar dolarlık ithalatında makine kategorisi birinci sırada. Bu kategoride yer alan bilgisayarlar, ofis eserleri, endüstriyel üretim için gerekli makineler, bağlantı araçları ve öbür elektronik eserler, Rus iktisadının dışardan gereksinim duyduğu mamüllerin başında geliyor.
Bu kategorilerde bir epeyce şirket Rusya’ya yaptırım uygulamaya başladı. Intel, AMD, Nvidia ve Apple üzere kimi büyük çip ve bilgisayar üreticileri Rusya’ya eser göndermeyi bıraktı.
Bunun Rus iktisadı üzerinde uzun sürecek bir tesiri bekleniyor. En gelişmiş çipleri üreten ve ABD’nin Asya’daki en büyük müttefikleri içinde yer alan Tayvan, Güney Kore ve Japonya bu alanda Rusya’ya boykot uygulamaya karar veren ülkeler içinde.
Reuters
Çip problemi
ABD Lideri Joe Biden da yaptırımları duyururken “Rus iktisadının stratejik bölümlerinde gereksinim duyduğu teknolojiye erişimi kısıtlayarak Rusya’nın endüstriyel kapasitesini kısıtlayacağız” tabirlerini kullanmıştı.
Çiplerin bir fazlaca eserin üretiminde de kullanılıyor olması, başka bölümleri de etkileyecek.
Biden’a göre etkilenecek bölümlerin başında Rusya’nın askeri, uzay ve havacılık kesimleri de var.
Rusya’nın teknolojiye erişiminin engellenmesinin yaratacağı sonuçlar hakkında Foreign Policy mecmuası için makale yazan Tufts Üniversitesi Global İktisat Dekanı Bhaskar Chakravorti, Rusya’nın iktisadını süratle dijitalleştiren ülkelerin başında geldiğini ve bu durumun ekonomiyi derinden etkileyebileceğini söylüyor.
Rusya’nın gereksinim duyduğu gelişmiş çipleri ülkede üretme kapasitesinin olmadığını ekleyen Chakravorti, devletin ülkedeki çipleri tüketicilere sunmak yerine askeri teknolojilerde kullanmayı deneyebileceğini de ekliyor.
Havacılıkta kiralık uçaklar ve yedek modül meçhullüğü
Reuters
Arabalar, kamyonlar, hava araçları ve bunların kesimlerini içeren ulaşım kategorisi de Rusya’nın en büyük ikinci ithalat kalemi.
Havacılık kesiminin en büyük aktörlerinden Boeing ve Airbus, otomotiv bölümünde de Volkswagen kümesinin da ortalarında olduğu fazlaca sayıda büyük üretici Rusya’ya ihracatı durdurdu.
Fortune mecmuasının aktardığına bakılırsa Rus havayollarında bulunan uçaklar ortasında Batılı şirketlerden kiralanmış uçaklar da var. Rusya federal havacılık kurumu, bu uçaklara öbür ülkelerde el konabileceği nedeni öne sürülerek, kiralık uçak barındıran şirketlerin öteki ülkelere uçuş yapmamasını tavsiye etti.
Boeing ve Airbus’tan yedek kesim ve hizmet alamayacak olmak da Rus şirketlerini etkileyecek.
Rus hava yolları Aeroflot’un filosunun neredeyse tamamı bu iki şirketin uçaklarından oluşuyor.
Guardian gazetesine nazaran 2021’de global uçuşların yüzde 6’sını Rus şirketleri gerçekleştirmişti.
Reuters’a konuşan havacılık tahlil şirketi IBA’dan Peter Walter, Rusya’da kiralık olarak bulunan uçakların kesimlerinin, geri kalan filoyu uçar durumda tutmak için kullanılabileceğini söylüyor.
Business Insider mecmuasına konuşan, piyasa araştırması yapan Atmosphere Research Group’un lideri Henry Harteveldt’e göre Rusya’daki kiralık uçakların kıymeti 12 milyar dolar civarında ve bunların sahipleri Rusya’dan bu uçakları geri alamayabilir.
Rusya Ulaştırma Bakanlığı da gerekirse ülkede kiralık olan yüzlerce Airbus ve Boeing uçağının kamulaştırılabileceğini duyurdu.
Otomotivde Çin tesiri
Otomotiv kesiminde ise durum havacılıktan daha farklı.
EPA
Rusya’nın kendi araba şirketleri bulunuyor. Lakin bu şirketlerin de çip boykotundan etkilenme ihtimali var.
Rusya’ya en çok araba satan şirketler Batılı firmalar olsa da, Autocar mecmuası geçen yıl birinci kere iki Çin şirketinin birinci 10’a girmeyi başardığını, büyük bir ivmeyle büyüyen Çin şirketlerinin Rus pazarındaki hissesini artırabileceğini belirtiyor.
Çin merkezli otomotiv kesimi haber sitesi CarNewsChina.com’un aktardığına bakılırsa Rus bankaları SWIFT sisteminden çıkarılsa da, hem Çin tıpkı vakitte Rusya’nın kendi ödeme sistemini kurması, bu iki ülkenin kolay bir biçimde lokal para üniteleri üzerinden ticaret yapabilmesini sağlıyor.
Rusya’ya yönelik yaptırımlardan direkt etkilenmeyen besin, ilaç ve turizm üzere dalların de Rus bankalarının bir kısmının SWIFT sisteminden çıkarılması, Mastercard ve Visa üzere ödeme şirketlerinin Rusya’ya yaptırım uygulaması üzere gelişmelerden dolaylı olarak etkilenmesi beklenen.
Direkt yatırımlar
Rus iktisadını etkileyecek bir öbür husus da, direkt yabancı yatırımların azalması.
Rusya Merkez Bankası’nın internet sitesinde yer alan bilgilere nazaran Rusya son 15 yılda 554 milyar dolarlık yatırım çekti.
BBC
Yatırımların ölçüsü, Rusya’nın Batı’yla bağlantısına göre yıllar ortasında değişim gösterdi. Örneğin 2014’te Rusya’nın Kırım’ı ilhakının akabinde 2015 yılı, Rusya’nın en az yatırım çektiği senelerdan oldu.
Bunun 50 milyar doları İngiltere, 60 milyar doları Hollanda, 24 milyar doları Almanya ve 20 milyar doları da Fransa’dan geldi.
Bu ülkeler bugün Rusya’ya yönelik yaptırımlarda başı çekiyor.
Rusya’da son 11 yılda yabancıların en çok yatırım yaptığı dallar 93 milyar dolarla madencilik ve petrol üretimi oldu.
BBC
Brüksel merkezli fikir kuruluşundan araştırmacılar Niclas Poitiers ve Marta Dominguez-Jimenez’e bakılırsa, iktisadını doğal gaz ve petrole bağımlı olmaktan çıkarmak isteyen Rusya için direkt yabancı yatırımların kıymeti büyük.
ABD merkezli niyet kuruluşu Atlantic Council’a nazaran, yalnızca 2014’teki Kırım’ın ilhakı daha sonrasında getirilen yaptırımlar, Rusya’nın ekonomik büyümesini yıllık yüzde 2,5-3 oranında azalttı.
Bu niçinle 2014 daha sonrası global iktisat yılda ortalama yüzde 2,3 büyürken Rusya yılda yüzde 0,3 büyüyebildi.
Bu niçinle Ukrayna’nın işgaliyle birlikte getirilen yeni ve fazlaca daha kapsamlı yaptırımların, Rus iktisadını daha da aşağı çekmesi bekleniyor.