Muhabir
New member
Getty ImagesThe Omicron variant has already been detected in dozens of countries, but may have evolved within a single person
Güney Afrikalı bilim insanları Omicron varyantını keşfettiklerinde iki şey dikkatlerini çekti.
Bunların birincisi ve en değerlisi, bu varyantın şimdiye kadarkilere nazaran hayli daha fazla mutasyona, yani yepyeni haline bakılırsa değişime uğramış olmasıydı. Bu, çabucak hemen dünyanın farklı yerlerinde virüsün genetik haritasını izleyen uzmanlarca tespit edilenlerden çok ve farklı bir mutasyon bileşimiydi.
KwaZulu-Natal Üniversitesi’nden bulaşıcı hastalıklar uzmanı Tabip Richard Lessells, “Omicron fazlaca farklı bir şey olarak ortaya çıktı” diyor.
Lessells ve çalışma arkadaşları alışılmadık bir durumla karşı karşıya olduklarını hissettiler.
Omicron varyantının 40’ı aşkın ülkeye yayılmadan evvel, Sahra Çölü’nün güneyindeki Afrika ülkelerinde, muhtemelen HIV olup tedavi görmediği için bağışıklık sistemi zayıflamış tek bir bireyde geliştiğini ve bu niçinle virüsün mutasyonlarını dikkatle izleyen uzmanlarca daha erken fark edilmediğini düşünüyorlar.
Aslında bu varyantın nasıl ortaya çıkmış olabileceği konusunda en az iki öbür geçerli hipotez daha var lakin mutasyonun tek bir şahısta geliştiği tezi, bilim dünyasında daha geniş dayanak buluyor.
Pekala lakin Omicron’un nasıl ortaya çıktığının ne kıymeti var?
Getty Images
Omicron’un kökenleri
Omicron’un tam olarak nerede ve hangi şartlarda ortaya çıktığını kesin olarak kimse bilmiyor.
Varyantın kökeni hakkında kesin olan şey, varyantın Dünya Sıhhat Örgütü’ne (WHO) birinci vakit içinderda Güney Afrika tarafınca 24 Kasım tarihinde bildirilmiş olduğu.
Ancak varyantın nerede ve ne vakit ortaya çıktığı bilim insanları ve sıhhat uzmanları açısından epeyce değerli zira virüsün yayılışını denetim alma adımları mesela karantinalar ve -her ne kadar etkisiz olduğu tenkitlerine uğrasa da – seyahat kısıtlamaları üzere tedbirler buna dayanarak ilan ediliyor.
Her şeydilk evvel bir varyant ne kadar erken keşfedilirse, ne kadar tehlikeli olduğunun anlaşılması için o kada vakit kazanılmış olur. Hastalanan bireyde daha mı süratli çoğalıyor? Daha mı ağır hastalandırıyor? Cana mı süratli kolay bulaşıyor? Bağışıklık sistemini atlatmakta daha mı başarılı?
Varyantın nasıl geliştiği de bir o kadar hayati kıymet taşıyor: Şayet Omicron nitekim bağışıklık sistemi zayıf tek bir hastada geliştiyse bu biçimde bu özelliklere sahip bireylerin yakın gözleme alınması Covid’le uğraşta fazlaca büyük kıymet kazanıyor.
ABD’de Seattle’daki Fred Hutchinson Kanser Araştırmaları Merkezi’nden virolog Hekim Larry Corey, “Artık elimizde varyantlar ve bağışıklık sistemi zayıf şahıslar içinde bir ilinti olduğuna işaret eden daha fazla data var. Ancak bu insanlara hala Covid tedbire stratejilerinde kıymetli bir yer verilmiyor” diyor.
Getty Images
Virüs bir bireyde nasıl mutasyon geçirmiş olabilir?
Bilim insanları Omicron’un nasıl ortaya çıktığı konusunda “bilgiye dayalı tahminler” yürütmeye yardım eden bir dizi ipucu bulunduğunu söylüyorlar.
Tabip Lessels, Omicron’un daha evvel ortaya çıkan bütün varyantlardan esaslı bir biçimde farklı olduğuna dikkat çekiyor ve “Genetik tahliller bu varyantın aile ağacının büsbütün farklı bir kısmı olduğunu gösteriyor” diyor.
Daha da değerlisi Omicron’un özelliklerinin kimilerini gösteren orta mutasyonlara rastlanmamış olması. En yakın mutasyon 2020 yılının ortalarında görülmüş.
Ortadaki bu kopukluk epeyce fazla sayıda mutasyon gösteren Omicron’un radarlara yakalanmadan geliştiğine işaret ediyor.
Londra Üniversitesi İşlemsel Biyoloji Sistemleri Profesörü François Balloux, Omicron için “Aniden ortaya çıkıverdi” diyor ve epey sayıda mutasyonun bir anda ortaya çıkıvermiş olmasının değerine işaret ediyor.
Yapılan incelemelerde Omicron’un özgün virüse göre 50 mutasyon geçirdiği ve bunların 30’dan fazlasının virüsün insanın bağışıklık sistemiyle bağlantısını belirleyen protein çıkıntıları kısmında olduğunu gösterdi.
Kıyaslama yapmak gerekirse bundan evvelki telaş verici varyant olan Delta’nın protein çıkıntılarında yalnızca 7 mutasyon vardı.
bu biçimde şu soru kıymet kazanıyor: Bu yeni varyant, niye çok değişimi geçirirken hiç fark edilmedi?
Getty Images
Bağışıklık düşükse virüs uzun müddet bedende kalıyor
Sars-Cov-2 yani koronavirüse yakalananların birden fazla, virüsü kısa bir süre daha sonra bedenlerinden atıyor ancak dünyanın farklı yerlerinde yapılan araştırmalar virüsün, HIV, organ nakli ya da kanser hastaları üzere bağışıklık sistemi zayıf bireylerin bedeninde daha uzun müddet kalabildiğini gösterdi.
Bedenin daha az direnç göstermesi yardımıyla, virüs vakit kazanıyor ve elbette epeyce daha fazla beşere atlamasını gerektirecek sayıda mutasyonu tek bir bireyde geçirebiliyor.
2020 Aralık ayında Cambridge Üniversitesi’nden araştırmacılar, İngiltere’de Covid-19’dan hayatını yitiren bir kanser hastasından alınan örneklerin, birinci korku yaratıcı varyant olan Alfa’daki en değerli mutasyonun bu kişinin bedeninde ortaya çıktığına dair ipuçları verdiğini deklare ettilar.
Alfa varyantı birinci vakit içinderda geçen yılın Eylül ayında İngiltere’de tespit edilmiş ve WHO tarafınca telaş verici bir varyant olarak tanımlanmıştı.
Kelam konusu hasta, Covid tanısı konduktan 101 gün daha sonra hayatını yitirmişti.
Cambridge Tedavi Edici Bağışıklık ve Salgın Hastalıklar Enstitüsü Araştırma Kümesi Lideri Profesör Ravi Gupta, “Tipik bir koronavirüs enfeksiyonu yalnızca yedi gün sürer ve bu müddet, bağışıklık sisteminin gayretiyle uğraşırken yerleşip gelişme göstermesi için kâfi bir süre değil” diye açıklıyor.
Profesör Gupta buna karşılık zayıf bir bağışıklık sistemi niçiniyle müddeti uzayan, kronikleşen enfeksiyonun virüse daha fazla hareket alanı tanıdığını ekliyor. “Virüsün gelişebilmesi değişikliklere uğrayabilmesi için bağışıklık sisteminin kısman ya da büsbütün zaafa uğramış olması lazım” diyor.
Haziran ayında Güney Afrika’dan Tabip Lessells ve meslektaşları tedavi olmamış bir HIV hastası olan ve koronavirüse yakalanan bir bayandan alınan virüs örnekleri üstündeki incelemelerinin sonuçlarını yayımladılar.
Araştırmacılar 1 Aralık’ta Nature isimli bilim mecmuasında yayımladıkları makalede, bunun bir kamu sıhhati krizi oluşturabileceği ihtarını da yaptılar.
Lessells ve meslektaşları Sahra Çölü’nün güneyindeki Afrika ülkelerinde şu anda tahminen 8 milyon civarında antiviral tedavi görmeyen teşhis konmuş ya da konmamış HIV hastası olduğunu kestirim ettiklerini de eklediler.
Şayet Hekim Lessels ve Profesör Gupta haklıysa, bu çeşit bağışıklık sistemi zayıf hastalar yeni varyantlar için ülkü bir mutasyon ortamı ve büyük bir risk alanı oluşturuyor.
Getty Images
Virüsün kökeni konusunda başka teoriler
Bilim insanları Omicron’un kökenleri konusunda inandırıcı iki teori daha bulunduğunu aktarıyor.
Bir tanesi varyantın hayvan kaynaklı olabileceği. Bu da virüsün bilinmeyen sayıda hayvana da yayılmış olması ve onların vücutlarında mutasyona uğrayarak Omicron halinin bir daha insanlara geçmesiyle olabilecek bir şey.
Bilindiği üzere Sars-CoV-2 yani yaşadığımız salgına yol açan virüsün birinci halinin nasıl ortaya çıktığı konusunda Dünya Sıhhat Örgütü tarafınca en akla yakın bulunan açıklamada olduğu üzere.
Ne var ki Tabip Larry Corey Omicron üzerinde yapılan genetik tahlillerin şu ana kadar bu varyantın insan bedeninde geliştiğine işaret ettiğini söylüyor. “Yeni bilgiler bu tezin (hayvandan geçme tezinin) epey da olası olmadığını gösteriyor” diyor.
Öteki bir teori ise Omicron’un Güney Afrika’da tespit edilinceye kadar, bir tek bireyde değil ancak virüsün genetik yapısının sık sık incelenmediği bir topluluk ortasında gelişmiş olabileceği tarafında. Bu aslında pek hayli Afrika ülkesi için geçerli.
Getty Images
Brezilyalı biyolog ve bağımsız araştırmacı Hekim Atila Iamarino, Omicron’un bu türlü gelişmiş olabileceğine inanıyor.
Iamarino, bu mevzuda Gama varyantı olarak bilinen ve Brezilya’nın nüfusu en ağır bölgelerinden Amazonlardaki Manaus’da 2021’in başlarında yayılan mutasyonla paralellikler kuruyor. “Gama varyantı tespit edildiğinde de bunun bağışıklık sistemi zayıf tek bir bireyde gelişmiş olabileceği tezi ortaya atılmıştı. Lakin çabucak sonrasında varyantın oluşumundaki orta mutasyonların nüfus ortasında varolduğu ve yayıldıkça mutasyonların birleşerek arttığı ortaya çıktı” diyor.
Iamarino’ya göre araştırmaların kapsamı genişletilirse Omicron konusunda da tıpkı şeyin geçerli olduğu görülebilir.
“Omicron dünyanın bütün başka bölgelerine göre daha az test ve daha az genetik müşahede yapılan bir kıtada ortaya çıktı. Şu anda iddia edildiğinden epeyce daha uzun vakittir dolanımda olabilir” diye ekliyor.
Getty ImagesWe many never find the patient zero for Omicron
İlk hastayı bulmak mümkün mü?
Varyantın tek bir şahısta geliştiği teorisini destekleyenler öteki tezlerin de büsbütün reddedilemeyeceğini kabul ediyor ancak şu ana kadar ortaya çıkan bulguların kendi niyetlerini doğruladığını düşünüyorlar.
Bu durumda birinci Omicronlu hastanın bulunabilmesi en büyük delil olurdu lakin bu mümkün mü?
Bilimsel araştırmalarda kullanılan Sıfır Numaralı Hasta terimi bir virüs ya da bakteriye birinci yakalanan kişi manasına geliyor.
Aşikâr bir salgında bu birinci hastanın tespit edilmesi fazlaca kıymetli zira bu yolla hastalığın nasıl, ne vakit ve ne sebeple ortaya çıktığı üzere hayati soruların karşılıkları bulunabilir.
Bu karşılıklar da yaşanan ya da gelecekte yaşanacak salgınlarda daha fazla kişinin hastalığa yakalanmasını önlemek için faydalı ipuçları verebilir.
Lakin ne yazık ki çabucak hemen bilim insanları Omicron’un ya da daha evvelki varyantların birinci hastalarını bulabilmiş değil.
Richard Lessels birinci Omicron hastasının bulunmasının pek mümkün olmadığını düşünüyor. Sonuçta ihtimaller ortasında bulunan delillerin en epeyce hangisini desteklediğine bakmak gerekeceğini söylüyor.
Ancak Hekim Lessels hem de hastalığın birinci çıkışını tek bir şahsa bağlamanın yaratabileceği öbür sonuçların da farkında. “Hiç istemediğimiz şeylerden biri HIV hastası insanların esasen uğradıkları ayrımcılık ve haklarında oluşturulan olumsuz imaja yeni bir boyut eklemek” diyor.
Bunun yerine Hekim Lessells Omicron’un “tek bir birey kaynaklı” tezinin Afrika çapında aşılamaya tartı verilmesine katkı sunması gerektiğini düşünüyor.
Oxford Üniversitesi ile bir eğitim vakfının ortak çalışmasıyla hazırlanan ve dünya çapında bilgileri izleyen Our World sitesine nazaran Kasım ayı ortası itibariyle Afrika nüfusunun tahminen yüde 7’sinden azı aşılandı. meğer aşılanma oranı dünya nüfusunun yüzde 40’ına ulaşmış durumda.
Getty ImagesLess than 10% of Africans have been fully vaccinated against Covid-19, according to some estimates
İngiltere’deki Southhampton Üniversitesi’nde global sıhhat kısmında uzman araştırmacı Tabip Michael Head, yeni Covid varyantlarının ortaya çıkmasını engellemek istiyorsak, evvela dünya çapında aşılamadaki dengesizliğe deva bulmaya çalışmamız gerektiğini söylüyor.
“Covid ile ilgili her şey üzere yeni varyantların ortaya çıkışına da bir dizi farklı faktör katkıda bulunuyor. Lakin aşılamadaki eşitsizlik mutlaka temel sebeplerden biri. Omicron varyantının Afrika’daki aşılama eşitsizliğinin kararı olduğunu düşünüyorum” diyior.
Tabip Head Omicron’un aşılamanın yaygınlaştırılması ve Covid-19’a kendisini sürdürebilmek için yeni fırsatlar veren aşı dengesizliğinin giderilmesi konusunda yeni bir ihtar olduğunu söylüyor.
“Eğer aşı olmadıysanız hastalığı daha ağır ve daha uzun mühlet geçirme ihtimaliniz artıyor. Bu da virüsün yeni mutasyonlar geliştirmek için daha fazla fırsata sahip olması demek. Bu da yeni önemli varyantların ortaya çıkması ve Yunan alfabesinden bir harf daha öğrenmemiz riskini artırıyor” diye noktalıyor.
Güney Afrikalı bilim insanları Omicron varyantını keşfettiklerinde iki şey dikkatlerini çekti.
Bunların birincisi ve en değerlisi, bu varyantın şimdiye kadarkilere nazaran hayli daha fazla mutasyona, yani yepyeni haline bakılırsa değişime uğramış olmasıydı. Bu, çabucak hemen dünyanın farklı yerlerinde virüsün genetik haritasını izleyen uzmanlarca tespit edilenlerden çok ve farklı bir mutasyon bileşimiydi.
KwaZulu-Natal Üniversitesi’nden bulaşıcı hastalıklar uzmanı Tabip Richard Lessells, “Omicron fazlaca farklı bir şey olarak ortaya çıktı” diyor.
Lessells ve çalışma arkadaşları alışılmadık bir durumla karşı karşıya olduklarını hissettiler.
Omicron varyantının 40’ı aşkın ülkeye yayılmadan evvel, Sahra Çölü’nün güneyindeki Afrika ülkelerinde, muhtemelen HIV olup tedavi görmediği için bağışıklık sistemi zayıflamış tek bir bireyde geliştiğini ve bu niçinle virüsün mutasyonlarını dikkatle izleyen uzmanlarca daha erken fark edilmediğini düşünüyorlar.
Aslında bu varyantın nasıl ortaya çıkmış olabileceği konusunda en az iki öbür geçerli hipotez daha var lakin mutasyonun tek bir şahısta geliştiği tezi, bilim dünyasında daha geniş dayanak buluyor.
Pekala lakin Omicron’un nasıl ortaya çıktığının ne kıymeti var?
Getty Images
Omicron’un kökenleri
Omicron’un tam olarak nerede ve hangi şartlarda ortaya çıktığını kesin olarak kimse bilmiyor.
Varyantın kökeni hakkında kesin olan şey, varyantın Dünya Sıhhat Örgütü’ne (WHO) birinci vakit içinderda Güney Afrika tarafınca 24 Kasım tarihinde bildirilmiş olduğu.
Ancak varyantın nerede ve ne vakit ortaya çıktığı bilim insanları ve sıhhat uzmanları açısından epeyce değerli zira virüsün yayılışını denetim alma adımları mesela karantinalar ve -her ne kadar etkisiz olduğu tenkitlerine uğrasa da – seyahat kısıtlamaları üzere tedbirler buna dayanarak ilan ediliyor.
Her şeydilk evvel bir varyant ne kadar erken keşfedilirse, ne kadar tehlikeli olduğunun anlaşılması için o kada vakit kazanılmış olur. Hastalanan bireyde daha mı süratli çoğalıyor? Daha mı ağır hastalandırıyor? Cana mı süratli kolay bulaşıyor? Bağışıklık sistemini atlatmakta daha mı başarılı?
Varyantın nasıl geliştiği de bir o kadar hayati kıymet taşıyor: Şayet Omicron nitekim bağışıklık sistemi zayıf tek bir hastada geliştiyse bu biçimde bu özelliklere sahip bireylerin yakın gözleme alınması Covid’le uğraşta fazlaca büyük kıymet kazanıyor.
ABD’de Seattle’daki Fred Hutchinson Kanser Araştırmaları Merkezi’nden virolog Hekim Larry Corey, “Artık elimizde varyantlar ve bağışıklık sistemi zayıf şahıslar içinde bir ilinti olduğuna işaret eden daha fazla data var. Ancak bu insanlara hala Covid tedbire stratejilerinde kıymetli bir yer verilmiyor” diyor.
Getty Images
Virüs bir bireyde nasıl mutasyon geçirmiş olabilir?
Bilim insanları Omicron’un nasıl ortaya çıktığı konusunda “bilgiye dayalı tahminler” yürütmeye yardım eden bir dizi ipucu bulunduğunu söylüyorlar.
Tabip Lessels, Omicron’un daha evvel ortaya çıkan bütün varyantlardan esaslı bir biçimde farklı olduğuna dikkat çekiyor ve “Genetik tahliller bu varyantın aile ağacının büsbütün farklı bir kısmı olduğunu gösteriyor” diyor.
Daha da değerlisi Omicron’un özelliklerinin kimilerini gösteren orta mutasyonlara rastlanmamış olması. En yakın mutasyon 2020 yılının ortalarında görülmüş.
Ortadaki bu kopukluk epeyce fazla sayıda mutasyon gösteren Omicron’un radarlara yakalanmadan geliştiğine işaret ediyor.
Londra Üniversitesi İşlemsel Biyoloji Sistemleri Profesörü François Balloux, Omicron için “Aniden ortaya çıkıverdi” diyor ve epey sayıda mutasyonun bir anda ortaya çıkıvermiş olmasının değerine işaret ediyor.
Yapılan incelemelerde Omicron’un özgün virüse göre 50 mutasyon geçirdiği ve bunların 30’dan fazlasının virüsün insanın bağışıklık sistemiyle bağlantısını belirleyen protein çıkıntıları kısmında olduğunu gösterdi.
Kıyaslama yapmak gerekirse bundan evvelki telaş verici varyant olan Delta’nın protein çıkıntılarında yalnızca 7 mutasyon vardı.
bu biçimde şu soru kıymet kazanıyor: Bu yeni varyant, niye çok değişimi geçirirken hiç fark edilmedi?
Getty Images
Bağışıklık düşükse virüs uzun müddet bedende kalıyor
Sars-Cov-2 yani koronavirüse yakalananların birden fazla, virüsü kısa bir süre daha sonra bedenlerinden atıyor ancak dünyanın farklı yerlerinde yapılan araştırmalar virüsün, HIV, organ nakli ya da kanser hastaları üzere bağışıklık sistemi zayıf bireylerin bedeninde daha uzun müddet kalabildiğini gösterdi.
Bedenin daha az direnç göstermesi yardımıyla, virüs vakit kazanıyor ve elbette epeyce daha fazla beşere atlamasını gerektirecek sayıda mutasyonu tek bir bireyde geçirebiliyor.
2020 Aralık ayında Cambridge Üniversitesi’nden araştırmacılar, İngiltere’de Covid-19’dan hayatını yitiren bir kanser hastasından alınan örneklerin, birinci korku yaratıcı varyant olan Alfa’daki en değerli mutasyonun bu kişinin bedeninde ortaya çıktığına dair ipuçları verdiğini deklare ettilar.
Alfa varyantı birinci vakit içinderda geçen yılın Eylül ayında İngiltere’de tespit edilmiş ve WHO tarafınca telaş verici bir varyant olarak tanımlanmıştı.
Kelam konusu hasta, Covid tanısı konduktan 101 gün daha sonra hayatını yitirmişti.
Cambridge Tedavi Edici Bağışıklık ve Salgın Hastalıklar Enstitüsü Araştırma Kümesi Lideri Profesör Ravi Gupta, “Tipik bir koronavirüs enfeksiyonu yalnızca yedi gün sürer ve bu müddet, bağışıklık sisteminin gayretiyle uğraşırken yerleşip gelişme göstermesi için kâfi bir süre değil” diye açıklıyor.
Profesör Gupta buna karşılık zayıf bir bağışıklık sistemi niçiniyle müddeti uzayan, kronikleşen enfeksiyonun virüse daha fazla hareket alanı tanıdığını ekliyor. “Virüsün gelişebilmesi değişikliklere uğrayabilmesi için bağışıklık sisteminin kısman ya da büsbütün zaafa uğramış olması lazım” diyor.
Haziran ayında Güney Afrika’dan Tabip Lessells ve meslektaşları tedavi olmamış bir HIV hastası olan ve koronavirüse yakalanan bir bayandan alınan virüs örnekleri üstündeki incelemelerinin sonuçlarını yayımladılar.
Araştırmacılar 1 Aralık’ta Nature isimli bilim mecmuasında yayımladıkları makalede, bunun bir kamu sıhhati krizi oluşturabileceği ihtarını da yaptılar.
Lessells ve meslektaşları Sahra Çölü’nün güneyindeki Afrika ülkelerinde şu anda tahminen 8 milyon civarında antiviral tedavi görmeyen teşhis konmuş ya da konmamış HIV hastası olduğunu kestirim ettiklerini de eklediler.
Şayet Hekim Lessels ve Profesör Gupta haklıysa, bu çeşit bağışıklık sistemi zayıf hastalar yeni varyantlar için ülkü bir mutasyon ortamı ve büyük bir risk alanı oluşturuyor.
Getty Images
Virüsün kökeni konusunda başka teoriler
Bilim insanları Omicron’un kökenleri konusunda inandırıcı iki teori daha bulunduğunu aktarıyor.
Bir tanesi varyantın hayvan kaynaklı olabileceği. Bu da virüsün bilinmeyen sayıda hayvana da yayılmış olması ve onların vücutlarında mutasyona uğrayarak Omicron halinin bir daha insanlara geçmesiyle olabilecek bir şey.
Bilindiği üzere Sars-CoV-2 yani yaşadığımız salgına yol açan virüsün birinci halinin nasıl ortaya çıktığı konusunda Dünya Sıhhat Örgütü tarafınca en akla yakın bulunan açıklamada olduğu üzere.
Ne var ki Tabip Larry Corey Omicron üzerinde yapılan genetik tahlillerin şu ana kadar bu varyantın insan bedeninde geliştiğine işaret ettiğini söylüyor. “Yeni bilgiler bu tezin (hayvandan geçme tezinin) epey da olası olmadığını gösteriyor” diyor.
Öteki bir teori ise Omicron’un Güney Afrika’da tespit edilinceye kadar, bir tek bireyde değil ancak virüsün genetik yapısının sık sık incelenmediği bir topluluk ortasında gelişmiş olabileceği tarafında. Bu aslında pek hayli Afrika ülkesi için geçerli.
Getty Images
Brezilyalı biyolog ve bağımsız araştırmacı Hekim Atila Iamarino, Omicron’un bu türlü gelişmiş olabileceğine inanıyor.
Iamarino, bu mevzuda Gama varyantı olarak bilinen ve Brezilya’nın nüfusu en ağır bölgelerinden Amazonlardaki Manaus’da 2021’in başlarında yayılan mutasyonla paralellikler kuruyor. “Gama varyantı tespit edildiğinde de bunun bağışıklık sistemi zayıf tek bir bireyde gelişmiş olabileceği tezi ortaya atılmıştı. Lakin çabucak sonrasında varyantın oluşumundaki orta mutasyonların nüfus ortasında varolduğu ve yayıldıkça mutasyonların birleşerek arttığı ortaya çıktı” diyor.
Iamarino’ya göre araştırmaların kapsamı genişletilirse Omicron konusunda da tıpkı şeyin geçerli olduğu görülebilir.
“Omicron dünyanın bütün başka bölgelerine göre daha az test ve daha az genetik müşahede yapılan bir kıtada ortaya çıktı. Şu anda iddia edildiğinden epeyce daha uzun vakittir dolanımda olabilir” diye ekliyor.
Getty ImagesWe many never find the patient zero for Omicron
İlk hastayı bulmak mümkün mü?
Varyantın tek bir şahısta geliştiği teorisini destekleyenler öteki tezlerin de büsbütün reddedilemeyeceğini kabul ediyor ancak şu ana kadar ortaya çıkan bulguların kendi niyetlerini doğruladığını düşünüyorlar.
Bu durumda birinci Omicronlu hastanın bulunabilmesi en büyük delil olurdu lakin bu mümkün mü?
Bilimsel araştırmalarda kullanılan Sıfır Numaralı Hasta terimi bir virüs ya da bakteriye birinci yakalanan kişi manasına geliyor.
Aşikâr bir salgında bu birinci hastanın tespit edilmesi fazlaca kıymetli zira bu yolla hastalığın nasıl, ne vakit ve ne sebeple ortaya çıktığı üzere hayati soruların karşılıkları bulunabilir.
Bu karşılıklar da yaşanan ya da gelecekte yaşanacak salgınlarda daha fazla kişinin hastalığa yakalanmasını önlemek için faydalı ipuçları verebilir.
Lakin ne yazık ki çabucak hemen bilim insanları Omicron’un ya da daha evvelki varyantların birinci hastalarını bulabilmiş değil.
Richard Lessels birinci Omicron hastasının bulunmasının pek mümkün olmadığını düşünüyor. Sonuçta ihtimaller ortasında bulunan delillerin en epeyce hangisini desteklediğine bakmak gerekeceğini söylüyor.
Ancak Hekim Lessels hem de hastalığın birinci çıkışını tek bir şahsa bağlamanın yaratabileceği öbür sonuçların da farkında. “Hiç istemediğimiz şeylerden biri HIV hastası insanların esasen uğradıkları ayrımcılık ve haklarında oluşturulan olumsuz imaja yeni bir boyut eklemek” diyor.
Bunun yerine Hekim Lessells Omicron’un “tek bir birey kaynaklı” tezinin Afrika çapında aşılamaya tartı verilmesine katkı sunması gerektiğini düşünüyor.
Oxford Üniversitesi ile bir eğitim vakfının ortak çalışmasıyla hazırlanan ve dünya çapında bilgileri izleyen Our World sitesine nazaran Kasım ayı ortası itibariyle Afrika nüfusunun tahminen yüde 7’sinden azı aşılandı. meğer aşılanma oranı dünya nüfusunun yüzde 40’ına ulaşmış durumda.
Getty ImagesLess than 10% of Africans have been fully vaccinated against Covid-19, according to some estimates
İngiltere’deki Southhampton Üniversitesi’nde global sıhhat kısmında uzman araştırmacı Tabip Michael Head, yeni Covid varyantlarının ortaya çıkmasını engellemek istiyorsak, evvela dünya çapında aşılamadaki dengesizliğe deva bulmaya çalışmamız gerektiğini söylüyor.
“Covid ile ilgili her şey üzere yeni varyantların ortaya çıkışına da bir dizi farklı faktör katkıda bulunuyor. Lakin aşılamadaki eşitsizlik mutlaka temel sebeplerden biri. Omicron varyantının Afrika’daki aşılama eşitsizliğinin kararı olduğunu düşünüyorum” diyior.
Tabip Head Omicron’un aşılamanın yaygınlaştırılması ve Covid-19’a kendisini sürdürebilmek için yeni fırsatlar veren aşı dengesizliğinin giderilmesi konusunda yeni bir ihtar olduğunu söylüyor.
“Eğer aşı olmadıysanız hastalığı daha ağır ve daha uzun mühlet geçirme ihtimaliniz artıyor. Bu da virüsün yeni mutasyonlar geliştirmek için daha fazla fırsata sahip olması demek. Bu da yeni önemli varyantların ortaya çıkması ve Yunan alfabesinden bir harf daha öğrenmemiz riskini artırıyor” diye noktalıyor.