Libya seçime giderken Türkiye’nin konumu ne olacak?

Muhabir

New member
Getty ImagesTrablus’ta bir küme, Hafter ve Seyfülislam Kaddafi’nin adaylığını protesto etti

BBC İzleme Servisi, Libya’daki iç savaş ve daha sonrasındaki geçiş sürecinde en değerli aktörlerden biri olan Türkiye’nin, 24 Aralık’ta yapılması planlanan seçimlere yaklaşımını pahalandıran bir makale yayımladı.

Ülkenin doğusundaki üssünden Rusya, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Fransa’nın da dayanağını alarak Trablus’taki hükümete karşı savaş başlatan General Halife Hafter’in ilerleyişi, Türkiye’nin Trablus hükümetine yardıma başlamasıyla durmuş; ateşkes mutabakatı Ekim ayında ülkenin geçiş sürecine girmesinin önünü açmıştı.

Bu süreçte süreksiz bir Ulusal Birlik Hükümeti ve Başkanlık Kurulu oluşturuldu. Lakin ülkenin doğusundaki Tobruk’ta yer alan Temsilciler Meclisi ile Trablus hükümeti içinde ikilik devam ediyor.

BBC İzleme Servisi’nin haberine bakılırsa Türkiye, bu etapta askeri tartısını ve aktifliği siyasi alanda kullanmak için çalıştı.

Bugün Libya’da, Birleşmiş Milletler (BM) öncülüğünde imzalanan ateşkes mutabakatına muhalif biçimde epeyce sayıda yabancı asker ve milis gücü bulunuyor. Türk askeri de Libya’daki yabancı güçlerden biri.

Türkiye’nin ülkede yalnızca askeri değil; geniş kapsamlı ekonomik çıkarları ve planları da var.

Rusya’nın paralı askerleriyle bir arada BAE ve Mısır’ın takviyesiyle Afrika’dan gelen milis güçlerin de hâlâ silahlı güç olarak bulunduğu ülkede, belirlenen seçim tarihine iki hafta kala karmaşa devam ediyor.

SEÇİMLERİN ERTELENMESİ DAVETİ

Trablus’ta bir basın toplantısı düzenleyen Konsey’in ikinci lider yardımcısı Omar Bushah, seçimlerde liste yoluna gidilmesini; Lider, iki yardımcısı ve başbakanın listede yer almasını; bu değişikliğin yapılabilmesi için de seçimin şubat ayına ertelenmesini talep ettiklerini duyurdu:

“Şu anki haliyle seçimler, seçim kurulunun karşılaştığı problemler ve tartışmalı isimlerin lider aday olması sebebiyle aslına bakarsan ertelenmeye hakikat gidiyor olabilir.”

Seçimlerde Libya’nın devrik başkanı Muammer Kaddafi’nin oğlu Seyfülislam Kaddafi ve Halife Hafter de başkanlığa aday.

Bu açıklamadan bir gün evvel de Tobruk’taki parlamento, seçim sürecinde karşılaşılan maniler ve zorlukları çalışmak üzere bir komite kurduğunu açıklamıştı. Tobruk meclisindeki vekillerin seçim sürecindeki rüşvet, insan kayırma, baskı ve zorbalıklarla ilgili raporları olduğu biliniyor.

Son periyotta başkanlık seçimlerine adaylık kriterleri ve seçim tarihiyle ilgili tartışmalar ağırlaştı.

  • Libya’da Muammer Kaddafi’nin oğlu Seyfülislam Kaddafi, cumhurbaşkanlığına aday oldu
  • Libya’da General Halife Hafter, seçimlere girebilmek için askeri misyonlarını bıraktı
Getty ImagesHalife Hafter, 16 Kasım’da adaylığını deklare etti

TÜRKİYE’NİN LİBYA’DAKİ SEÇİMLERE YAKLAŞIMI

Kasım 2019’da BM’nin legal kabul ettiği Trablus hükümetiyle bir askeri ve güvenlik işbirliği mutabakatı imzalayan Ankara, askeri takviyesine muahedenin çabucak akabinde , Ocak 2020’de başlamıştı. Bu takviye, Haziran 2020’de Hafter’in Trablus kuşatmasını sonlandırıp geri çekilmesiyle sonuçlandı.

Ankara ile Trablus içinde Doğu Akdeniz’deki deniz yetki alanlarını belirleyen bir muahede da imzalandı. Bu muahede, bölgedeki başka ülkelerin işbirliğine karşı iki ülkenin yakın işbirliği ortasında olduğunun da en büyük göstergesi.

Bu mutabakatlarla Türkiye, halihazırda problemli ilgilere sahip olduğu Mısır ve BAE ile bir de Libya’daki iç savaşta karşı karşıya gelmiş oldu.

Eğitim ve danışmanlık olarak açıklanan faaliyetler için hâlâ Libya’da bulunan Türk askerlerinin ana karargâhı da Misrata’daki donanma üssü ve Vatiyye Hava Üssü oldu. O denli ki Misrata ile İzmir içinde 25 yıl daha sonra gemi seferleri de bu ay yapılmaya başladı.


BM’nin ülkedeki yabancı güçlerin çekilmesi davetlerine ise Ankara, Rusya ve BAE takviyeli güçler çekilmediği sürece çekilmeyeceği biçiminde cevap veriyor. Ankara, başkalarından farklı olarak Türk askerinin Trablus hükümetiyle imzalanan legal bir mutabakat çerçevesinde ülkede olduğunun da altını çiziyor.

Libya hükümeti ise geçiş sürecinde tüm yabancı askerlerin ülkeden çekilmesi için attığı adımları hızlandırmış görünüyor. Ateşkese de birinci kademede karar veren, iç savaştaki tarafların silahlı güçlerinden beşer komutanın bulunduğu Ortak Askeri Komite, 2 Aralık’ta Türkiye’ye; oradan da Rusya’ya giderek yabancı güçlerin ülkeden çekilmesi konusunu görüştü.

Lakin bir çıkmaza girmiş üzere görünen bu mevzu, Libya’nın geleceği üzerinde bir soru işaret olmaya devam ediyor.

Türkiye seçimde kimi destekleyecek?

Getty ImagesDibeybe ve Erdoğan, biroldukca ikili muahedeye imza attı

Türkiye, diplomatik teamüllere de uygun olarak, seçimde rastgele bir adaydan yana açıkça taraf olmadı.

Lakin iç savaşta karşı tarafta yer alan Halife Hafter’in adaylığına “meşru olmadığı nedeni öne sürülerek” karşı çıktığı biliniyor. Ankara’nın mevcut Trablus hükümeti Başbakanı Abulhamid Dibeybe ile de fazlaca yakın münasebetleri var. Misrata’dan gelen iş insanı Dibeybe de başkanlığa aday.

BBC İzleme Servisi’nin haberine nazaran Libya’da hükümete muhalif yayın organları, Dibeybe’nin kardeşi Ali Dibeybe’nin de Türkiye’den yayın yapan bir Libya televizyon kanalının sahibi olduğunu yazdı. Dibeybe’nin Ankara’ya yaptığı epey sayıdaki ziyaretten birinde, kardeşi Ali Dibeybe de yanındaydı.

Türkiye’nin tıpkı zamandaniz yetki alanları birebir vakitte askeri işbirliği mutabakatları imzaladığı Trablus’taki eski hükümetin İçişleri Bakanı olan Fethi Başağa da, Ankara’ya fazlaca yakın Libyalı siyasetçilerden biri. O da başkanlık seçiminde aday. Misratalı Başağa da Bakan sıfatıyla Ankara’yı tekraren ziyaret etmişti.

  • Türkiye ile BAE içinde 9 alanda direkt yatırımları içeren muahedeler imzalandı
  • Türkiye ve BAE yeni bir sayfa mı açıyor?
Getty Images25 yıl daha sonra Misrata’dan kalkan yolcu gemisi İzmir’e ulaştı

BAE İLE YAKINLAŞMA LİBYA’DAKİ DURUMU TESİRLER Mİ?

Makalede, Türkiye’den Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu başta olmak üzere üst seviye yetkililerin BAE’nin Libya’daki konumunu sert biçimde eleştiren ve “kaosa niye olduğu” tarafında açıklamaları olduğu hatırlatılıyor.

Lakin BAE’nin idarede kelam sahibi en kuvvetli isimlerinden Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed’in 24 Kasım’da Ankara’ya yaptığı ziyaret daha sonrası iki ülke içindeki tansiyon yerini ekonomik ve ticari işbirliği adımlarına bıraktı.

Türkiye’den artık Mısır ve Suudi Arabistan’la da ilgileri tazeleyebileceği istikametinde açıklamalar geliyor. Bu ülkelerin tümü, Libya’da Türkiye’nin çıkarlarına rakip çıkarlara sahip ülkeler.

Makalede, bu yakınlaşmalara karşın Libya’daki yeni bir krizin ya da tansiyonun bu ülkelerle Türkiye içindeki kırılgan yakınlaşmayı da olumsuz etkileyebileceği belirtiliyor:

“Libya’daki kırılgan seçim sürecinin hem ülkenin vatandaşlarına birebir vakitte daha geniş kapsamlı bölgesel siyasi istikrarlara tesiri büyük olacak.”

  • Libya’dan Türkiye’ye yabancı güçler ve paralı askerlerin çekilmesi için işbirliği daveti
  • Türkiye Libya’daki son gelişmeleri nasıl yorumluyor, Batı’yla görüş ayrılığı neden arttı?
  • BBC, Wagner Kümesi’nin Libya’da işlenen savaş hatalarıyla ve Rusya ordusuyla irtibatını ortaya çıkardı
  • Libya’da taraflar yeni seçim tarihinde uzlaştı: 24 Aralık 2021
 
Üst