Kim bu örümcek adamlar? Tırmanış denilince birinci akla kayalar ve dağlar gelse de bu sporu evinizden epeyce da uzaklaşmadan kentlerde, kapalı salonlarda yapmak mümkün. Olağan ki ortalarında kimi farklar var…
DuvarX’in kurucularından Sercan İlkbağ’la bu sporun nasıl yapıldığını, öteki tırmanış sporlarıyla farklarını, kimlerin yapıp kimlerin yapamayacağını ve her sporda olduğu üzere Türkiye’de daha nelerin yapılması gerektiğini konuştuk.
Sercan İlkbağ
Sizin tırmanış maceranız nasıl başladı?
Benim tırmanış maceram, üniversite yılları ve devrin ve hâlâ günümüzün sayılı dağcılık kulüplerinden olan YTÜDAK (Yıldız Teknik Üniversitesi Dağcılık Kulübü) ile başlıyor. 1999 yılında tırmanış ve dağcılık ismine epey da bilgi sahibi olmadan, bir üniversite aktivitesi olarak başladım. Çok sevdiğim ve hala vakit zaman vakit bulursam yapmaya çalıştığım dağcılık ve alpinizm, iş ve kent hayatı ile ve doğal ki biraz da Türkiye şartlarının ‘sayesinde’ daha epey spor tırmanışa ve salon tırmanışına evrildi.
Bu heyecan, yapay tırmanış duvarı salonu açmaya nasıl evrildi?
2000’lerin başında dünyada yeni yeni gelişmekte olan spor tırmanış ve bilhassa salon tırmanışı, Türkiye’de çabucak hemen başlangıç evresindeydi. Atölye, Boulderhane ile başlayan ve sonrasındasında Boulder İstanbul ile devam eden salon tırmanışı, büyük oranda nizamlı tırmanıcı olan, ufak bir topluluğa odaklı, fazlaca daha ‘underground’, vakit zaman yeni insanları bu sporla tanıştırsa da genel olarak biraz daha kapalı ve sportif olarak orta/üst düzeyde bir kümeye hizmet veriyordu.
Şehir ve iş hayatının tesiri ile biraz daha sportif tarafa kanalize olmam, toplumsal medya ve bilgiye ulaşımın artması ancak bilhassa 2009-2015 yılları içinde yaptığım farklı ülkelere iş seyahatleri, farklı tırmanış salonlarını görmem, spor tırmanış dünya kupalarını ve medyasını takip etmeye başlamam aslında DuvarX’in başımdaki birinci tohumlarını attı diyebilirim.
2015 yılında Almanya’nın Münih kentinde yapılan Dünya Kupası’nı izledikten daha sonra ise tırmanış ismine bir şeyler yapmam gerektiği sonucunı daha önemli bir biçimde aldım. Bundan daha sonra ise yakın arkadaş ve dost etrafı ile fikir alışverişleri, yapılan planlar, yer arayışları, fizibilite çalışmaları, hesaplar ve hayaller ile devam etti. Doğal yapamayacağımıza inandığım durumlar, vazgeçmeler, başarısız görüşmeler ve bunun üzere biroldukca gelgit yaşadım. En sonunda yanlışsız olduğunu düşündüğüm bir yer üstünden, Anıl Şarkoğlu, Burak Akyol ile birlikte büyük emek ve özveri ile 2018 Şubat’ta birinci adımı attık ve 2018 Haziran’da salonu açabildik.
Tabii burada bize fazlaca takviye olan Çiğdem Şarkoğlu’na da teşekkür etmek isterim. Anıl ve ben, profesyonel hayatlarımıza devam ederken Burak ise fedakârlıkta bulunup salonun işletmesini üstlendi. Olağan Türkiye gerçekleri ve hayatın planlardaki üzere tozpembe olmaması sebebi ile Burak bir süre daha sonra ayrılıp profesyonel hayata geri döndü. Süreç bir süre sekteye uğrasa da gruba ve iştirake bir daha yakın arkadaşımız Ozan Palut katıldı ve hâlâ devam ediyor. Bunun yanında salonun imalinden, işletmesine, tertipli ve part-time çalışanlara teşekkür edilecek onlarca kişi var lakin evvela en baştan beri rota üretiminde yanımızda olan şefimiz Ahmet Güner’e ve sistemi, operasyonu çekip çeviren Özcan Kanbur’a ayrıyeten teşekkür etmem gerekli.
OLİMPİYAT SPORU
Kapalı alanda yapay duvar tırmanışı nasıl bir spordur?
Her ne kadar olimpiyatlarda ve memleketler arası arenada spor tırmanış olarak geçse de spor tırmanış dendiğinde işin içine tabiatta ve kayada yapılan kısım da giriyor. O yüzden bence iç yer tırmanışı (indoor climbing) ve müsabaka tırmanışı (competitive climbing) olarak isimlendirmekte yarar var. Bu kısım temelde üç disiplinden oluşuyor:
.
Genelde salonlar, kaya tırmanışının idman alanları olarak görülüyor. Bu farklı bir spor mu?
Kökeninde spor tırmanış, iç yer ve müsabaka tarafı dağcılıktan başlayarak evrilse de şu an geldiği noktada büsbütün ayrılması gereken bir spor durumundalar. söylemiş olduğin üzere evvel bakılırsace daha kısa kayalar, daha sonrasında da insanların evvela konut yahut garajlarında yaptığı ve spor salonları ile yaygınlaşan duvarlar aslında dağlar için bir idman alanıydı. Fakat günümüzde milletlerarası ve ülke federasyonları ile dünya konjonktüründe geldiği nokta ile görüyoruz ki artık yalnızca bir idmanın ötesinde. Biz de ise maalesef hala Dağcılık Federasyonu altında yönetilmekte. Son yıllarde biraz daha hareketlenme olsa da bence gereken ilgi, itina ve yatırım yapılmamakta.
‘DAHA AZ MACERA, DAHA ÇOK SPORTİF’
Peki, kaya ve dağ tırmanışından farkları ve ortak noktaları neler?
Tabii ki teknik, hareket, fizikî kabiliyetler olarak benzeri noktaları olsa da kapalı ve denetimli bir alanda, muhakkak kural ve esaslar etrafında yapılması onu dağ ve kaya tırmanışından ayırıyor. Özetle macera tarafı daha az, sportif tarafı ise daha ağır diyebiliriz. Riskler daha az ve denetimli, idman disiplini ve mental yaklaşımları daha farklı. Yarış tarafının olması bile aslında durumu biraz daha açıklıyor.
Hangi ekipman ve gereçler gerekiyor?
Bu mevzuda kaya tırmanışı ile neredeyse tıpkı; bouldering için yalnızca ayakkabı, kıyafet ve magnezyum tozu kâfi iken başkan tırmanış için ise ip, emniyet kemeri, emniyet ekipmanları üzere gereçler devreye giriyor. Salonlarda bunları aslına bakarsanız kiralayabiliyorsunuz. Aslında kayada yapmak isteseniz bile bu mevzuda gereç dâhil ekipmanları sağlayan, eğitmenleri ile büsbütün inançlı biçimde kaya tarafında da bu tecrübeyi yaşamanıza imkân verecek tertipler ve kulüpler mevcut.
.
Bu spora başlayabilmek için öncesinde insanların bir spor geçmişi olmalı mı?
Spor geçmişi ve fizikî kapasite her sporda olduğu kadar değerli… Lakin tırmanış ekstrem spor olarak düşünüldüğü için aslında burada negatif bir algı var. Nasıl herkes basketbol, tenis yahut futbol oynuyorsa herkes tırmanış da yapabilir. Lakin doğal ki hangi düzeyde yapabileceğiniz size kalmış. Burada verebileceğim hoş bir örnek; kimse Federer’e baktığında, “Yok ben tenis oynayamam” demiyor. 7’den 70’e herkes kendi düzeyine bakılırsa tenis oynamaktan yahut denemekten çekinmiyor. Ancak tırmanışı gördüklerinde ise maalesef bu algı farklı, niçinse “yapamam” olgusu işin içine giriyor. Fakat gelip bir defa denediklerinde bu algıyı epey büyük oranda kırabiliyoruz. Fakat alışılmış ki herkese Federer olamayacak.
‘TIRMANIŞIN YAŞI YOK’
Bu spora kaç yaşında başlanıyor? Çocuk gelişmenine nasıl katkıları oluyor?
Sporun yaşı yok fakat her sporda olduğu üzere erken yaşta başlamak altyapı ve gelişim için kıymetli, bilhassa gelişim çağındaki çocuklar için ise tırmanışın hem fizikî gelişim tıpkı vakitte sorun çözme ve farkındalık konusundaki tesirleri epeyce fazla. Bizim tavsiyemiz ise başlangıç olarak 5-10 yaş ortası, lakin bu yaş kümelerinde yaklaşımımız spor olarak değil, biraz daha aktivite, toplumsallaşma ve spor ile aşina olma halinde. 10-15 yaş gruplarımızda ise bu yaklaşımı biraz daha sportif istikamete hakikat taşıyoruz. Öbür yandan 30-40’lı yaşlarda başlayıp sportif manada süratli ilerleyen şahıslar, 50’li yaşlarda başlayıp tertipli devam eden üyelerimiz de var.
bu biçimde herkes, her yaşta bu spora başlayabilir değil mi? Yetişkinler için kurslarınız var mı?
Çocuklar için olduğu üzere yetişkinler için de başlangıç düzey eğitimler var. Ancak bu biraz tercih ve sizin spordan beklentiniz ile ilgili, tırmanış ayda bir arkadaşlar ile gelinen bir cümbüş ve aktivite de olabilir, haftada 3-4 defa nizamlı yaptığınız ve ilerlemek istediğiniz bir spor da. Toplumsal bir ortam olduğundan beşerler gelip 2-3 saatlerini kahve içerek, spor yaparak, duvar üzerine hazırlanmış bir sorunu birlikte değerlendirip birlikte çözerek keyifli vakit geçiriyorlar. Olağan temel teknikleri öğrenmek için biz ders alınmasını tavsiye ediyoruz ve süratli gelişimde yararı oluyor fakat bu belirttiğim üzere büsbütün bireye kalmış.
Kimler bu sporu yapamaz?
Tırmanış sporunun biroldukça sporda olmayan bir paralimpik tarafı da var. Görsel engelli yahut fizikî engelli biroldukca birey rekratif yahut profesyonel seviyede bu sporu yapabiliyor. Yani neredeyse bir kısıt yok diyebilirim. Olağan ki önemli sıhhat yahut fizikî sorunlar farklı bir husus.
.
‘TIRMANMAK KADAR DÜŞMEK DE ÖNEMLİ’
Her ne kadar kapalı bir alanda olsa da tehlikesi var mı? Nasıl tedbirler alıyorsunuz?
Belli güvenlik tedbirleri olsa da olağan ki riskler var. Bilhassa bouldering tarafında güvenliği sağlayan bir düşüş minderi fakat nasıl düşüleceğini yahut düşülmeyeceğini bilmeniz, öğrenmeniz ve deneyim etmeniz lazım. Yeni başlayan yahut profesyonel de olsanız, yanlış yahut berbat bir düşüş ile minder bile olsa sakatlanmaya maruz kalmak mümkün. Doğal öteki sporlarda olduğu üzere yorgunluk, yanlış idman, yanlış hareketlere bağlı kas, eklem vs. sakatlıkları da işin ortasında var. Kayada ve dağda yapılan boyutunda ise natürel ki diğer risk ve faktörler devreye giriyor. Genel olarak salonda yapılan kısım bir halı saha yahut basketboldan epey farklı diyemem.
Her sene yaz ligi düzenliyorsunuz. Artık de liginiz devam ediyor. Büsbütün kendi bütçenizle bu biçimde bir lig düzenleme fikri nasıl ortaya çıktı?
Tırmanışın sportif ve iç yer tarafının şayet olmazsa olmazı bence yarış ve tertipler. Zira hem sporun tanıtımını sağlıyor hem motivasyonu artırıyor birebir vakitte tırmanış kitle ve potansiyelini büyütmesi açısından en kıymetli araç. Biz de kurulduktan yaklaşık bir sene daha sonra bu tip tertiplere başladık. Belirttiğin üzere emeği ve masrafı fazla, öbür yandan maddi getirisi düşük fakat olması gereken tertipler. Bizim de yaz devrini hareketlendirme maksatlı her düzeyden tırmanıcıya yönelik hazırladığımız DuvarX Yaz Ligi tertibi bu türlü başladı ve bu sene üçüncüsünü yapıyoruz.
Tabii amatör bir sporda dayanak bulmak sahiden sıkıntı, başlarda daha hayli kendimiz çevirdiğimiz tertip ilerleyen yıllarde topluluğun ortasından Yüksek İşler, Petzl, Decathlon, Simond üzere markaların dayanağıyla gittikçe güçlendi. Başlarda yalnızca eser dayanağı vakit içinde yavaş yavaş aşikâr oranlarda finansal takviyeye de dönüştü. bir daha tırmanış etrafı markalardan eser ve armağan takviyesi aldık. Lakin bence bir daha sonraki adım tırmanış dışı bir markanın hem maddi birebir vakitte pazarlama dayanağı olmalı. Zira tırmanış etrafında aslına bakarsanız tıpkı çembere ulaşabiliyoruz, tırmanış sporunu 3-5 sene sırtlayabilecek kuvvetli bir marka yalnızca maddi değil, hem de medya, kitle ve pazarlama olacak sporun kendisine değerli bir güç katacak ve ivme kazandıracaktır diye düşünüyorum.
.
Nasıl bir lig bu?
Yaz Ligi, seçkin ve itibar üzere iki ana kategorisi olan, hem profesyonel seviyede atletlerin tıpkı vakitte rekratif seviyede sportmenlerin katılabileceği bir tertip. Ayrıyeten Veteran, Yıldız, Çaylak üzere 40 yaş üstü, 18 yaş altı ve iki sene deneyim altı şahıslar için de alt kategoriler var. İki etap İstanbul DuvarX’te, bir etap İzmir ClimbInn’de, bir etap da Eskişehir BoulderEs’te yapılıyor. İki haftalık müddette dilediğiniz üzere, tırmanıp idman yapıp çıkışlarınızı skor karta işlediğiniz, rahat ve gerilimden uzak bir sistem… Natürel bu etap sonuçları ile 24-25 Eylül’de yapılacak yarı final ve final hafta sonu biraz daha çekişmeli ve profesyonel oluyor.
‘FEDERASYON ADIM ATMALI’
Türkiye’de sizin dışınızda duvar tırmanış ligleri düzenleniyor mu?
Yarışma ve tertip konusunda kapıyı açan ve bu sene de beşincisi düzenlenen Ted Boulder Cup var. Ancak bu tertip ligden farklı olarak daha fazlaca bir-iki günlük tek bir müsabaka ve şenlik halinde… Lig olarak bizimle tıpkı periyotta, üç sene evvel Boulderhane’nin düzenlediği Beta Masters League tertibi var, o da çıtayı yükselten, uzun soluklu ve mükemmel bir tertipti. Bu üç tertip ülkede bu bağlamda yapılan en büyük ve başarılı tertipler oldu. Dağcılık Federasyonu’nun yıllık ulusal yarışları ve şampiyonaları olsa da son yıllarde ilgi ve kalite olarak bence özel yarışlar ile karşılaştırıldığında geri kalmaya başladılar. aslına bakarsan atletlerin ilgisi ve motivasyonu, iştirakçilerin söylemiş oldukleri bunu gösteriyor. Bence Türkiye Ulusal Şampiyonası tertip ve bir sportmen için çekicilik olarak en üst noktada olmalı, federasyonun da bunu sağlayacak atılımları yapması lazım.
.
Bakınca duvar tırmanışıyla ilgilenen, müsabakalara katılan fazlaca sayıda ve çeşitli yaşlardan insan var. Türkiye’nin öteki vilayetlerinde kâfi sayıda salon var mı? Bu sporun gelişmesi için resmi olarak yapılan çalışmalar var mı ya da kâfi mi?
Türkiye’de şu an özel salon sayısı 10’u bulmaz, okul ve üniversiteler ile sayı biraz daha yükselecektir. Japonya, Amerika yahut Avrupa’nın genelinde her birinde binin üzerinde salon var. 2010’larda başlayan ve 2020’de Olimpiyatlar ile şahlanan spor tırmanışın gelişmenine maalesef ülke olarak biz ayak uyduramadık. Natürel bunun ekonomik, sosyokültürel, yönetimsel, sportif biroldukça tarafı var. Ancak kâfi salon sayısı bence öncelikli mevzu değil, evvel yanlışsız idare, kısa ve uzun devir planlama, tertipler, sporun tanıtımı, markalaşma, atletlere ve özel işletmelere verilebilecek dayanaklar üzere kıymetlendirilmesi gereken epey fazla husus var. Mevcut durum hayli parlak görünmese de hayli efor ve maddiyat gerekmeden, gerçek yaklaşımlar ile hoş işler yapılabilir ve en azından bu spora yavaş yavaş yanlışsız istikamet verilebilir. Lakin bunun için en kıymetlisi sporu yöneten şahısların sporu hakikaten bilen ve hakikat bireyler olması, yani Türkiye’nin genel sorunu olan liyakat.
Özelikle bu imkânı sağladığınız ve hoş sorularınız için teşekkürler. Elimden geldiğince bu sporu açıklamaya çalıştım lakin bence en doğrusu, fikir sahibi olmak isteyen şahısların salonlara yahut kulüplere ulaşması ve tırmanışı bir biçimde deneyim edip kendisi karar vermesi… Bence herkes bu spordan kendine cümbüş, heyecan, macera yahut sportif manada bir şeyler çıkartıp yalnızca spor olarak değil, şahsi gelişim olarak da kazanım sağlayacaktır.
DuvarX’in kurucularından Sercan İlkbağ’la bu sporun nasıl yapıldığını, öteki tırmanış sporlarıyla farklarını, kimlerin yapıp kimlerin yapamayacağını ve her sporda olduğu üzere Türkiye’de daha nelerin yapılması gerektiğini konuştuk.
Sercan İlkbağ
Sizin tırmanış maceranız nasıl başladı?
Benim tırmanış maceram, üniversite yılları ve devrin ve hâlâ günümüzün sayılı dağcılık kulüplerinden olan YTÜDAK (Yıldız Teknik Üniversitesi Dağcılık Kulübü) ile başlıyor. 1999 yılında tırmanış ve dağcılık ismine epey da bilgi sahibi olmadan, bir üniversite aktivitesi olarak başladım. Çok sevdiğim ve hala vakit zaman vakit bulursam yapmaya çalıştığım dağcılık ve alpinizm, iş ve kent hayatı ile ve doğal ki biraz da Türkiye şartlarının ‘sayesinde’ daha epey spor tırmanışa ve salon tırmanışına evrildi.
Bu heyecan, yapay tırmanış duvarı salonu açmaya nasıl evrildi?
2000’lerin başında dünyada yeni yeni gelişmekte olan spor tırmanış ve bilhassa salon tırmanışı, Türkiye’de çabucak hemen başlangıç evresindeydi. Atölye, Boulderhane ile başlayan ve sonrasındasında Boulder İstanbul ile devam eden salon tırmanışı, büyük oranda nizamlı tırmanıcı olan, ufak bir topluluğa odaklı, fazlaca daha ‘underground’, vakit zaman yeni insanları bu sporla tanıştırsa da genel olarak biraz daha kapalı ve sportif olarak orta/üst düzeyde bir kümeye hizmet veriyordu.
Şehir ve iş hayatının tesiri ile biraz daha sportif tarafa kanalize olmam, toplumsal medya ve bilgiye ulaşımın artması ancak bilhassa 2009-2015 yılları içinde yaptığım farklı ülkelere iş seyahatleri, farklı tırmanış salonlarını görmem, spor tırmanış dünya kupalarını ve medyasını takip etmeye başlamam aslında DuvarX’in başımdaki birinci tohumlarını attı diyebilirim.
2015 yılında Almanya’nın Münih kentinde yapılan Dünya Kupası’nı izledikten daha sonra ise tırmanış ismine bir şeyler yapmam gerektiği sonucunı daha önemli bir biçimde aldım. Bundan daha sonra ise yakın arkadaş ve dost etrafı ile fikir alışverişleri, yapılan planlar, yer arayışları, fizibilite çalışmaları, hesaplar ve hayaller ile devam etti. Doğal yapamayacağımıza inandığım durumlar, vazgeçmeler, başarısız görüşmeler ve bunun üzere biroldukca gelgit yaşadım. En sonunda yanlışsız olduğunu düşündüğüm bir yer üstünden, Anıl Şarkoğlu, Burak Akyol ile birlikte büyük emek ve özveri ile 2018 Şubat’ta birinci adımı attık ve 2018 Haziran’da salonu açabildik.
Tabii burada bize fazlaca takviye olan Çiğdem Şarkoğlu’na da teşekkür etmek isterim. Anıl ve ben, profesyonel hayatlarımıza devam ederken Burak ise fedakârlıkta bulunup salonun işletmesini üstlendi. Olağan Türkiye gerçekleri ve hayatın planlardaki üzere tozpembe olmaması sebebi ile Burak bir süre daha sonra ayrılıp profesyonel hayata geri döndü. Süreç bir süre sekteye uğrasa da gruba ve iştirake bir daha yakın arkadaşımız Ozan Palut katıldı ve hâlâ devam ediyor. Bunun yanında salonun imalinden, işletmesine, tertipli ve part-time çalışanlara teşekkür edilecek onlarca kişi var lakin evvela en baştan beri rota üretiminde yanımızda olan şefimiz Ahmet Güner’e ve sistemi, operasyonu çekip çeviren Özcan Kanbur’a ayrıyeten teşekkür etmem gerekli.
OLİMPİYAT SPORU
Kapalı alanda yapay duvar tırmanışı nasıl bir spordur?
Her ne kadar olimpiyatlarda ve memleketler arası arenada spor tırmanış olarak geçse de spor tırmanış dendiğinde işin içine tabiatta ve kayada yapılan kısım da giriyor. O yüzden bence iç yer tırmanışı (indoor climbing) ve müsabaka tırmanışı (competitive climbing) olarak isimlendirmekte yarar var. Bu kısım temelde üç disiplinden oluşuyor:
- Hız: İki kişinin birebir rota dizilimi olan 15 metrelik bir duvar üzerinde birbirine karşı vakit içinde müsabakası…
- Lider: En az 15 metrelik bir duvarda hazırlanan bir rotada ip ve emniyet sistemlerinin güvenliği ile azamî noktaya ve tutamağa ulaşmak…
- Boulder: 4,5 metrelik bir duvar ve minder güvenliğinde, hazırlanan farklı tip sorunları tamamlayarak son tutamaklara ulaşmak…
.
Genelde salonlar, kaya tırmanışının idman alanları olarak görülüyor. Bu farklı bir spor mu?
Kökeninde spor tırmanış, iç yer ve müsabaka tarafı dağcılıktan başlayarak evrilse de şu an geldiği noktada büsbütün ayrılması gereken bir spor durumundalar. söylemiş olduğin üzere evvel bakılırsace daha kısa kayalar, daha sonrasında da insanların evvela konut yahut garajlarında yaptığı ve spor salonları ile yaygınlaşan duvarlar aslında dağlar için bir idman alanıydı. Fakat günümüzde milletlerarası ve ülke federasyonları ile dünya konjonktüründe geldiği nokta ile görüyoruz ki artık yalnızca bir idmanın ötesinde. Biz de ise maalesef hala Dağcılık Federasyonu altında yönetilmekte. Son yıllarde biraz daha hareketlenme olsa da bence gereken ilgi, itina ve yatırım yapılmamakta.
‘DAHA AZ MACERA, DAHA ÇOK SPORTİF’
Peki, kaya ve dağ tırmanışından farkları ve ortak noktaları neler?
Tabii ki teknik, hareket, fizikî kabiliyetler olarak benzeri noktaları olsa da kapalı ve denetimli bir alanda, muhakkak kural ve esaslar etrafında yapılması onu dağ ve kaya tırmanışından ayırıyor. Özetle macera tarafı daha az, sportif tarafı ise daha ağır diyebiliriz. Riskler daha az ve denetimli, idman disiplini ve mental yaklaşımları daha farklı. Yarış tarafının olması bile aslında durumu biraz daha açıklıyor.
Hangi ekipman ve gereçler gerekiyor?
Bu mevzuda kaya tırmanışı ile neredeyse tıpkı; bouldering için yalnızca ayakkabı, kıyafet ve magnezyum tozu kâfi iken başkan tırmanış için ise ip, emniyet kemeri, emniyet ekipmanları üzere gereçler devreye giriyor. Salonlarda bunları aslına bakarsanız kiralayabiliyorsunuz. Aslında kayada yapmak isteseniz bile bu mevzuda gereç dâhil ekipmanları sağlayan, eğitmenleri ile büsbütün inançlı biçimde kaya tarafında da bu tecrübeyi yaşamanıza imkân verecek tertipler ve kulüpler mevcut.
.
Bu spora başlayabilmek için öncesinde insanların bir spor geçmişi olmalı mı?
Spor geçmişi ve fizikî kapasite her sporda olduğu kadar değerli… Lakin tırmanış ekstrem spor olarak düşünüldüğü için aslında burada negatif bir algı var. Nasıl herkes basketbol, tenis yahut futbol oynuyorsa herkes tırmanış da yapabilir. Lakin doğal ki hangi düzeyde yapabileceğiniz size kalmış. Burada verebileceğim hoş bir örnek; kimse Federer’e baktığında, “Yok ben tenis oynayamam” demiyor. 7’den 70’e herkes kendi düzeyine bakılırsa tenis oynamaktan yahut denemekten çekinmiyor. Ancak tırmanışı gördüklerinde ise maalesef bu algı farklı, niçinse “yapamam” olgusu işin içine giriyor. Fakat gelip bir defa denediklerinde bu algıyı epey büyük oranda kırabiliyoruz. Fakat alışılmış ki herkese Federer olamayacak.
‘TIRMANIŞIN YAŞI YOK’
Bu spora kaç yaşında başlanıyor? Çocuk gelişmenine nasıl katkıları oluyor?
Sporun yaşı yok fakat her sporda olduğu üzere erken yaşta başlamak altyapı ve gelişim için kıymetli, bilhassa gelişim çağındaki çocuklar için ise tırmanışın hem fizikî gelişim tıpkı vakitte sorun çözme ve farkındalık konusundaki tesirleri epeyce fazla. Bizim tavsiyemiz ise başlangıç olarak 5-10 yaş ortası, lakin bu yaş kümelerinde yaklaşımımız spor olarak değil, biraz daha aktivite, toplumsallaşma ve spor ile aşina olma halinde. 10-15 yaş gruplarımızda ise bu yaklaşımı biraz daha sportif istikamete hakikat taşıyoruz. Öbür yandan 30-40’lı yaşlarda başlayıp sportif manada süratli ilerleyen şahıslar, 50’li yaşlarda başlayıp tertipli devam eden üyelerimiz de var.
bu biçimde herkes, her yaşta bu spora başlayabilir değil mi? Yetişkinler için kurslarınız var mı?
Çocuklar için olduğu üzere yetişkinler için de başlangıç düzey eğitimler var. Ancak bu biraz tercih ve sizin spordan beklentiniz ile ilgili, tırmanış ayda bir arkadaşlar ile gelinen bir cümbüş ve aktivite de olabilir, haftada 3-4 defa nizamlı yaptığınız ve ilerlemek istediğiniz bir spor da. Toplumsal bir ortam olduğundan beşerler gelip 2-3 saatlerini kahve içerek, spor yaparak, duvar üzerine hazırlanmış bir sorunu birlikte değerlendirip birlikte çözerek keyifli vakit geçiriyorlar. Olağan temel teknikleri öğrenmek için biz ders alınmasını tavsiye ediyoruz ve süratli gelişimde yararı oluyor fakat bu belirttiğim üzere büsbütün bireye kalmış.
Kimler bu sporu yapamaz?
Tırmanış sporunun biroldukça sporda olmayan bir paralimpik tarafı da var. Görsel engelli yahut fizikî engelli biroldukca birey rekratif yahut profesyonel seviyede bu sporu yapabiliyor. Yani neredeyse bir kısıt yok diyebilirim. Olağan ki önemli sıhhat yahut fizikî sorunlar farklı bir husus.
.
‘TIRMANMAK KADAR DÜŞMEK DE ÖNEMLİ’
Her ne kadar kapalı bir alanda olsa da tehlikesi var mı? Nasıl tedbirler alıyorsunuz?
Belli güvenlik tedbirleri olsa da olağan ki riskler var. Bilhassa bouldering tarafında güvenliği sağlayan bir düşüş minderi fakat nasıl düşüleceğini yahut düşülmeyeceğini bilmeniz, öğrenmeniz ve deneyim etmeniz lazım. Yeni başlayan yahut profesyonel de olsanız, yanlış yahut berbat bir düşüş ile minder bile olsa sakatlanmaya maruz kalmak mümkün. Doğal öteki sporlarda olduğu üzere yorgunluk, yanlış idman, yanlış hareketlere bağlı kas, eklem vs. sakatlıkları da işin ortasında var. Kayada ve dağda yapılan boyutunda ise natürel ki diğer risk ve faktörler devreye giriyor. Genel olarak salonda yapılan kısım bir halı saha yahut basketboldan epey farklı diyemem.
Her sene yaz ligi düzenliyorsunuz. Artık de liginiz devam ediyor. Büsbütün kendi bütçenizle bu biçimde bir lig düzenleme fikri nasıl ortaya çıktı?
Tırmanışın sportif ve iç yer tarafının şayet olmazsa olmazı bence yarış ve tertipler. Zira hem sporun tanıtımını sağlıyor hem motivasyonu artırıyor birebir vakitte tırmanış kitle ve potansiyelini büyütmesi açısından en kıymetli araç. Biz de kurulduktan yaklaşık bir sene daha sonra bu tip tertiplere başladık. Belirttiğin üzere emeği ve masrafı fazla, öbür yandan maddi getirisi düşük fakat olması gereken tertipler. Bizim de yaz devrini hareketlendirme maksatlı her düzeyden tırmanıcıya yönelik hazırladığımız DuvarX Yaz Ligi tertibi bu türlü başladı ve bu sene üçüncüsünü yapıyoruz.
Tabii amatör bir sporda dayanak bulmak sahiden sıkıntı, başlarda daha hayli kendimiz çevirdiğimiz tertip ilerleyen yıllarde topluluğun ortasından Yüksek İşler, Petzl, Decathlon, Simond üzere markaların dayanağıyla gittikçe güçlendi. Başlarda yalnızca eser dayanağı vakit içinde yavaş yavaş aşikâr oranlarda finansal takviyeye de dönüştü. bir daha tırmanış etrafı markalardan eser ve armağan takviyesi aldık. Lakin bence bir daha sonraki adım tırmanış dışı bir markanın hem maddi birebir vakitte pazarlama dayanağı olmalı. Zira tırmanış etrafında aslına bakarsanız tıpkı çembere ulaşabiliyoruz, tırmanış sporunu 3-5 sene sırtlayabilecek kuvvetli bir marka yalnızca maddi değil, hem de medya, kitle ve pazarlama olacak sporun kendisine değerli bir güç katacak ve ivme kazandıracaktır diye düşünüyorum.
.
Nasıl bir lig bu?
Yaz Ligi, seçkin ve itibar üzere iki ana kategorisi olan, hem profesyonel seviyede atletlerin tıpkı vakitte rekratif seviyede sportmenlerin katılabileceği bir tertip. Ayrıyeten Veteran, Yıldız, Çaylak üzere 40 yaş üstü, 18 yaş altı ve iki sene deneyim altı şahıslar için de alt kategoriler var. İki etap İstanbul DuvarX’te, bir etap İzmir ClimbInn’de, bir etap da Eskişehir BoulderEs’te yapılıyor. İki haftalık müddette dilediğiniz üzere, tırmanıp idman yapıp çıkışlarınızı skor karta işlediğiniz, rahat ve gerilimden uzak bir sistem… Natürel bu etap sonuçları ile 24-25 Eylül’de yapılacak yarı final ve final hafta sonu biraz daha çekişmeli ve profesyonel oluyor.
‘FEDERASYON ADIM ATMALI’
Türkiye’de sizin dışınızda duvar tırmanış ligleri düzenleniyor mu?
Yarışma ve tertip konusunda kapıyı açan ve bu sene de beşincisi düzenlenen Ted Boulder Cup var. Ancak bu tertip ligden farklı olarak daha fazlaca bir-iki günlük tek bir müsabaka ve şenlik halinde… Lig olarak bizimle tıpkı periyotta, üç sene evvel Boulderhane’nin düzenlediği Beta Masters League tertibi var, o da çıtayı yükselten, uzun soluklu ve mükemmel bir tertipti. Bu üç tertip ülkede bu bağlamda yapılan en büyük ve başarılı tertipler oldu. Dağcılık Federasyonu’nun yıllık ulusal yarışları ve şampiyonaları olsa da son yıllarde ilgi ve kalite olarak bence özel yarışlar ile karşılaştırıldığında geri kalmaya başladılar. aslına bakarsan atletlerin ilgisi ve motivasyonu, iştirakçilerin söylemiş oldukleri bunu gösteriyor. Bence Türkiye Ulusal Şampiyonası tertip ve bir sportmen için çekicilik olarak en üst noktada olmalı, federasyonun da bunu sağlayacak atılımları yapması lazım.
.
Bakınca duvar tırmanışıyla ilgilenen, müsabakalara katılan fazlaca sayıda ve çeşitli yaşlardan insan var. Türkiye’nin öteki vilayetlerinde kâfi sayıda salon var mı? Bu sporun gelişmesi için resmi olarak yapılan çalışmalar var mı ya da kâfi mi?
Türkiye’de şu an özel salon sayısı 10’u bulmaz, okul ve üniversiteler ile sayı biraz daha yükselecektir. Japonya, Amerika yahut Avrupa’nın genelinde her birinde binin üzerinde salon var. 2010’larda başlayan ve 2020’de Olimpiyatlar ile şahlanan spor tırmanışın gelişmenine maalesef ülke olarak biz ayak uyduramadık. Natürel bunun ekonomik, sosyokültürel, yönetimsel, sportif biroldukça tarafı var. Ancak kâfi salon sayısı bence öncelikli mevzu değil, evvel yanlışsız idare, kısa ve uzun devir planlama, tertipler, sporun tanıtımı, markalaşma, atletlere ve özel işletmelere verilebilecek dayanaklar üzere kıymetlendirilmesi gereken epey fazla husus var. Mevcut durum hayli parlak görünmese de hayli efor ve maddiyat gerekmeden, gerçek yaklaşımlar ile hoş işler yapılabilir ve en azından bu spora yavaş yavaş yanlışsız istikamet verilebilir. Lakin bunun için en kıymetlisi sporu yöneten şahısların sporu hakikaten bilen ve hakikat bireyler olması, yani Türkiye’nin genel sorunu olan liyakat.
Özelikle bu imkânı sağladığınız ve hoş sorularınız için teşekkürler. Elimden geldiğince bu sporu açıklamaya çalıştım lakin bence en doğrusu, fikir sahibi olmak isteyen şahısların salonlara yahut kulüplere ulaşması ve tırmanışı bir biçimde deneyim edip kendisi karar vermesi… Bence herkes bu spordan kendine cümbüş, heyecan, macera yahut sportif manada bir şeyler çıkartıp yalnızca spor olarak değil, şahsi gelişim olarak da kazanım sağlayacaktır.