Muhabir
New member
BBCKanlı Pazar’da 13 kişi öldürüldü, 15 kişi de yaralandı.
İngiliz Paraşüt Alayı’nın üyeleri, 30 Ocak 1972’de, Londonderry/Derry’nin Katolik nüfusun büyük çoğunlukta olduğu Bogside’de, vatandaşlık hakları eylemcilerinin üzerine ateş açtığında, 13 kişi öldü en az 15 kişi yaralandı.
O gün tarihe Kanlı Pazar diye geçti.
Kuzey İrlanda’daki bu olay en karanlık günlerden biri olarak kabul ediliyor.
KANLI PAZAR’A UZANAN OLAYLAR
30 Ocak 1972 sabahı, Derry’nin Cregaan bölgesinde 15 bin kadar kişi vatandaşlık hakları yürüyüşüne katılmak için toplandı.
Beş ay evvel, Ağustos 1971’de, Kuzey İrlanda’da şiddet ve bombalı akınların artmasından daha sonra, kolluk güçlerine insanları yargılama süreci olmadan gözaltında tutma yetkisi veren yeni bir yasa geçirilmişti. Hükümet bunun nizamı sağlamanın tek yolu olduğuna karar vermişti.
Kuzey İrlanda Vatandaşlık Hakları Birliği’nin organize ettiği yürüyüş için Derry’de binlerce kişi buluşmuştu. Kuzey İrlanda hükümeti bu çeşit hareketleri yasaklamıştı.
Yürüyüşün denetim altında tutulması için askerler konuşlandırıldı.
NELER YAŞANDI?
Yürüyüş, mahallî saatle öğlenden daha sonra 3’te başladı ve istikamet kent merkeziydi. Fakat askerlerin kurduğu barikatlar protestocuları engelliyordu.
Hareketçilerin birçok, bunun yerine Bogside’daki Özgür Derry Koşesi’ne (Free Derry Corner) yanlışsız yönlendirildi. Özgür Derry Köşesi, Bogside’da 1969-1972 senelerında, milliyetçi Katolikler tarafınca ilan edilen özerk bölgenin başladığı yerdi.
BBCÇok sayıda gösterici Özgür Derry Köşesi’ne (Free Derry Corner) hakikat yürüdü.
ergenlerden oluşan kümeler ve ordu içinde çatışmaların akabinde, Paraşütçü Alayı’ndan askerler gözaltı yapmak için harekete geçti.
Saat 16.00 öncesinde taşlar atıldı ve askerler de plastik mermiler, göz yaşartıcı gaz ve tazyikli suyla müdahale ederek karşılık verdi. İki hareketçi vuruldu ve yaralandı.
16.07’de paraşütçüler, mümkün olduğunca hayli sayıda eylemciyi gözaltına almak için müdahaleye başladı.
16.10’da askerler ateş açmaya başladı.
Ordu’nun sunduğu delillere bakılırsa 21 asker silahını ateşledi ve 108 gerçek mermi atıldı.
BİRİNCİ REAKSİYON NE OLDU?
Ateş açılması Derry ve ötesinde yaygın bir öfkeye yol açtı.
Dublin’deki İngiltere Büyükelçiliği, kızgın bir kalabalık tarafınca yakıldı.
Kanlı Pazar’dan bir gün daha sonra hükümet Lord Widgery başkanlığında bir soruşturma açıldığını duyurdu.
BBCKurbanlar, üst sıra top (soldan sağa): Patrick Doherty, Gerald Donaghey, John Duddy, Hugh Gilmour, Michael Kelly, Michael McDaid ve Kevin McElhinney. Alt sıra: Bernard McGuigan, Gerard McKinney, William McKinney, William Nash, James Wray ve John Young
Widgery Soruşturması’nda askerler ve İngiliz makamları büyük ölçüde aklandı, lakin askerlerin ateş açılması bu raporda “pervasızlık sınırında” bir hareket diye tarımlandı.
Soruşturma sonuçları kurban aileleri tarafınca kınanırken, yeni bir soruşturma açılması için yıllar süren bir kampanyaya başladılar.
SAVILLE SORUŞTURMASI
Başbakan Tony Blair, Yargıç Lord Saville’in liderliğinde yeni bir soruşturma başlatıldığını belirtti. 1998’de başlayan soruşturmanın raporu 2010’da tamamlandı. İngiliz hukuk tarihinin en uzun süren soruşturması oldu ve 200 milyon sterlin ötüründa para harcandı.
Soruşturmada kararında, ölen ve yaralanan hiç kimsenin tehdit oluşturmadığı ve vurulmalarını legal kılacak rastgele bir şey yapmadıkları bulundu.
Askerlerin ateş açmasından evvel sivillere ihtar yapılmadığı ve askerlerin hiç birinin molotof kokteyli ve taş atanlara misilleme olarak ateş açmadıkları açıklandı.
Soruşturmada, “cumhuriyetçi milislerin de ateş açtığı” vurgulanırken, birinci ateşi ordunun açtığı kaydedildi.
Devrin Başbakanı David Cameron da vefatları “gayri adil ve gayrimeşru” olduğunu söylemişti.
Getty ImagesDerry’deki Guildhall Meydanı, Başbakan David Cameron’ın 2010’da devlet ismine özür dilemesindilk evvel büsbütün dolmuştu.
SAVILLE’DEN daha sonra NE OLDU?
Saville raporunun yayımlanmasının akabinde Kuzey İrlanda Polis Hizmetleri (PSNI) bir cinayet soruşturması başlattı.
Tamamlanması yıllar aldı ve dedektifler bulgularını 2016’nın sonlarına yanlışsız savcılığa sundu.
125 bin sayfadan oluşan belgeyi inceleyen savcılar 14 Mart’ta Asker F ismiyle anılan askerin James Wray ve Willeam McKinney cinayetlerinden soruşturulacağını deklare etti.
Asker F’ye Patrick O’Donnell, Joseph Friel, Joe Mahon ve Michael Quinn’i de öldürme teşebbüsü suçlaması yöneltildi.
2 Temmuz 2021’de ise Asker F’nin savcılığın aldığı karar uyarıynca yargılanmayacağı duyuruldu.
Savcılık yazılı açıklamada, geçtiğimiz günlerde bir öteki mahkemedeki Asker A ve Asker C’nin Joe McCann cinayetinden soruşturulmasında kullanılan delillerin geçersiz sayılması sonucunın akabinde yapılan “dikkatli değerlendirmenin” akabinde bu biçimde bir karara varıldığı açıklandı.
Delillerin, elde edildiği şartlar niçiniyle geçersiz sayıldığı vurgulanmıştı.
Kanlı Pazar kurbanlarından birinin dava açılmaması sonucuna yaptığı itiraz şu anda adap tarafından inceleniyor.
İngiliz Paraşüt Alayı’nın üyeleri, 30 Ocak 1972’de, Londonderry/Derry’nin Katolik nüfusun büyük çoğunlukta olduğu Bogside’de, vatandaşlık hakları eylemcilerinin üzerine ateş açtığında, 13 kişi öldü en az 15 kişi yaralandı.
O gün tarihe Kanlı Pazar diye geçti.
Kuzey İrlanda’daki bu olay en karanlık günlerden biri olarak kabul ediliyor.
KANLI PAZAR’A UZANAN OLAYLAR
30 Ocak 1972 sabahı, Derry’nin Cregaan bölgesinde 15 bin kadar kişi vatandaşlık hakları yürüyüşüne katılmak için toplandı.
Beş ay evvel, Ağustos 1971’de, Kuzey İrlanda’da şiddet ve bombalı akınların artmasından daha sonra, kolluk güçlerine insanları yargılama süreci olmadan gözaltında tutma yetkisi veren yeni bir yasa geçirilmişti. Hükümet bunun nizamı sağlamanın tek yolu olduğuna karar vermişti.
Kuzey İrlanda Vatandaşlık Hakları Birliği’nin organize ettiği yürüyüş için Derry’de binlerce kişi buluşmuştu. Kuzey İrlanda hükümeti bu çeşit hareketleri yasaklamıştı.
Yürüyüşün denetim altında tutulması için askerler konuşlandırıldı.
NELER YAŞANDI?
Yürüyüş, mahallî saatle öğlenden daha sonra 3’te başladı ve istikamet kent merkeziydi. Fakat askerlerin kurduğu barikatlar protestocuları engelliyordu.
Hareketçilerin birçok, bunun yerine Bogside’daki Özgür Derry Koşesi’ne (Free Derry Corner) yanlışsız yönlendirildi. Özgür Derry Köşesi, Bogside’da 1969-1972 senelerında, milliyetçi Katolikler tarafınca ilan edilen özerk bölgenin başladığı yerdi.
BBCÇok sayıda gösterici Özgür Derry Köşesi’ne (Free Derry Corner) hakikat yürüdü.
ergenlerden oluşan kümeler ve ordu içinde çatışmaların akabinde, Paraşütçü Alayı’ndan askerler gözaltı yapmak için harekete geçti.
Saat 16.00 öncesinde taşlar atıldı ve askerler de plastik mermiler, göz yaşartıcı gaz ve tazyikli suyla müdahale ederek karşılık verdi. İki hareketçi vuruldu ve yaralandı.
16.07’de paraşütçüler, mümkün olduğunca hayli sayıda eylemciyi gözaltına almak için müdahaleye başladı.
16.10’da askerler ateş açmaya başladı.
Ordu’nun sunduğu delillere bakılırsa 21 asker silahını ateşledi ve 108 gerçek mermi atıldı.
BİRİNCİ REAKSİYON NE OLDU?
Ateş açılması Derry ve ötesinde yaygın bir öfkeye yol açtı.
Dublin’deki İngiltere Büyükelçiliği, kızgın bir kalabalık tarafınca yakıldı.
Kanlı Pazar’dan bir gün daha sonra hükümet Lord Widgery başkanlığında bir soruşturma açıldığını duyurdu.
BBCKurbanlar, üst sıra top (soldan sağa): Patrick Doherty, Gerald Donaghey, John Duddy, Hugh Gilmour, Michael Kelly, Michael McDaid ve Kevin McElhinney. Alt sıra: Bernard McGuigan, Gerard McKinney, William McKinney, William Nash, James Wray ve John Young
Widgery Soruşturması’nda askerler ve İngiliz makamları büyük ölçüde aklandı, lakin askerlerin ateş açılması bu raporda “pervasızlık sınırında” bir hareket diye tarımlandı.
Soruşturma sonuçları kurban aileleri tarafınca kınanırken, yeni bir soruşturma açılması için yıllar süren bir kampanyaya başladılar.
SAVILLE SORUŞTURMASI
Başbakan Tony Blair, Yargıç Lord Saville’in liderliğinde yeni bir soruşturma başlatıldığını belirtti. 1998’de başlayan soruşturmanın raporu 2010’da tamamlandı. İngiliz hukuk tarihinin en uzun süren soruşturması oldu ve 200 milyon sterlin ötüründa para harcandı.
Soruşturmada kararında, ölen ve yaralanan hiç kimsenin tehdit oluşturmadığı ve vurulmalarını legal kılacak rastgele bir şey yapmadıkları bulundu.
Askerlerin ateş açmasından evvel sivillere ihtar yapılmadığı ve askerlerin hiç birinin molotof kokteyli ve taş atanlara misilleme olarak ateş açmadıkları açıklandı.
Soruşturmada, “cumhuriyetçi milislerin de ateş açtığı” vurgulanırken, birinci ateşi ordunun açtığı kaydedildi.
Devrin Başbakanı David Cameron da vefatları “gayri adil ve gayrimeşru” olduğunu söylemişti.
Getty ImagesDerry’deki Guildhall Meydanı, Başbakan David Cameron’ın 2010’da devlet ismine özür dilemesindilk evvel büsbütün dolmuştu.
SAVILLE’DEN daha sonra NE OLDU?
Saville raporunun yayımlanmasının akabinde Kuzey İrlanda Polis Hizmetleri (PSNI) bir cinayet soruşturması başlattı.
Tamamlanması yıllar aldı ve dedektifler bulgularını 2016’nın sonlarına yanlışsız savcılığa sundu.
125 bin sayfadan oluşan belgeyi inceleyen savcılar 14 Mart’ta Asker F ismiyle anılan askerin James Wray ve Willeam McKinney cinayetlerinden soruşturulacağını deklare etti.
Asker F’ye Patrick O’Donnell, Joseph Friel, Joe Mahon ve Michael Quinn’i de öldürme teşebbüsü suçlaması yöneltildi.
2 Temmuz 2021’de ise Asker F’nin savcılığın aldığı karar uyarıynca yargılanmayacağı duyuruldu.
Savcılık yazılı açıklamada, geçtiğimiz günlerde bir öteki mahkemedeki Asker A ve Asker C’nin Joe McCann cinayetinden soruşturulmasında kullanılan delillerin geçersiz sayılması sonucunın akabinde yapılan “dikkatli değerlendirmenin” akabinde bu biçimde bir karara varıldığı açıklandı.
Delillerin, elde edildiği şartlar niçiniyle geçersiz sayıldığı vurgulanmıştı.
Kanlı Pazar kurbanlarından birinin dava açılmaması sonucuna yaptığı itiraz şu anda adap tarafından inceleniyor.