Muhabir
New member
Mihail Gorbaçov, 1985’te Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nin başına geçerek Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) son önderi oldu. SSCB’yi 1964’ten 1982’ye, 18 yıl boyunca yöneten Leonid Brejnev, 1982’de ölmüş, akabinde onun yerine gelen 80 yaşındaki Yuri Andropov SSCB’yi iki yıl yönetip vefat etmişti. Ardından gelen Konstantin Çernenko ise bir yıl SSCB’yi yönettikten daha sonra 74 yaşında hayatını yitirmişti. Yönetici yaş ortalamasının 75 olduğu o kurallarda, 54 yaşındaki Gorbaçov, “genç lider” olarak görülmüştü. Gorbaçov, hem de, yenileşmeci kısmı temsil ediyordu. SSCB’nin içine girdiği ekonomik kasvetleri, Sovyet bürokrasisini aşarak halkla direkt görüşerek çözme uğraşındaydı. ABD ile SSCB içindeki Soğuk Savaş’ın da Sovyetler’e ziyan getirdiği fikrindeydi.
Gorbaçov, ülkedeki sıkıntıların açıklıkla çözülmesini istediği için, “açıklık” (glasnost) ve “bir daha yapılanma” (perestroyka) siyasetlerini benimsedi. Ne var ki bu siyasetler, üç yerden direnişle karşılaştı. Bir taraftan, SSCB’yi oluşturan 15 kurucu cumhuriyetten kimilerinde ayrılıkçı ve milliyetçi hareketler, bu özgürlük ortamında daha fazla su yüzüne çıktı. Bu sefer Gorbaçov, bunları bastırmak için zora başvurdu (Baltık cumhuriyetleri ve Azerbaycan’da olduğu üzere. Azerbaycan’da 20 Ocak 1990’da Sovyet tankları, göstericileri ezdi. O niçinle bugün hâlâ Bakû’da Gorbaçov’un ismi lanetle anılır).
YELTSİN İLE MÜCADELE
İkinci reaksiyon odağı ise Rusya’daki sosyalizm aksisi çevreler oldu. Sovyet Komünist Partisi ortasından yetişen ama daha sonradan komünizmle bütün ilgisini kesen Boris Yeltsin, SSCB’yi oluşturan 15 cumhuriyetten en merkezde bulunan Rusya’nın başına geçmiş ve Gorbaçov’la iktidar çabasına girişmişti. Yeltsin, Gorbaçov’u devreden çıkarmak için başka cumhuriyetlerin başkanlarıyla gizlice buluşarak SSCB’yi yıkacaktı. bir daha Rusya’da bu vakitte güçlenen “çevre cumhuriyetleri beslemeyelim” sloganı, SSCB’nin altını oydu.
Üçüncüsü ise SSCB ortasında eski tertibi savunan güçler, Gorbaçov’un ülkeyi yıkıma sürüklediğini düşünerek darbe yaptılar. 19 Ağustos 1991’de yapılan ve üç gün süren darbe başarısız olduysa da bundan daha sonra Gorbaçov’un ülkeyi yönetecek otoritesi kalmamıştı ve Aralık 1991’de kurucu cumhuriyetlerin SSCB’yi feshetmesiyle Gorbaçov periyodu de sona erecekti. Ayrıyeten Gorbaçov, Doğu Avrupa’daki Bulgaristan, Polonya, Macaristan üzere ülkelerdeki komünist idarelere takviyesi keserek buralardan Sovyet askerlerini çekti. Ne var ki bu ülkeler, izleyen 20 yılda, NATO üyesi olacak, bu biçimdelikle ittifak bugünkü Rusya’yı Doğu Avrupa’da kuşatmış olacaktı.
Günümüzde Gorbaçov, Rusya’da ne komünistler ne milliyetçiler tarafınca sevilen öbür eski Sovyet cumhuriyetlerinde de özel sempatiyle anılmayan bir kişidir.
Gorbaçov, ülkedeki sıkıntıların açıklıkla çözülmesini istediği için, “açıklık” (glasnost) ve “bir daha yapılanma” (perestroyka) siyasetlerini benimsedi. Ne var ki bu siyasetler, üç yerden direnişle karşılaştı. Bir taraftan, SSCB’yi oluşturan 15 kurucu cumhuriyetten kimilerinde ayrılıkçı ve milliyetçi hareketler, bu özgürlük ortamında daha fazla su yüzüne çıktı. Bu sefer Gorbaçov, bunları bastırmak için zora başvurdu (Baltık cumhuriyetleri ve Azerbaycan’da olduğu üzere. Azerbaycan’da 20 Ocak 1990’da Sovyet tankları, göstericileri ezdi. O niçinle bugün hâlâ Bakû’da Gorbaçov’un ismi lanetle anılır).
YELTSİN İLE MÜCADELE
İkinci reaksiyon odağı ise Rusya’daki sosyalizm aksisi çevreler oldu. Sovyet Komünist Partisi ortasından yetişen ama daha sonradan komünizmle bütün ilgisini kesen Boris Yeltsin, SSCB’yi oluşturan 15 cumhuriyetten en merkezde bulunan Rusya’nın başına geçmiş ve Gorbaçov’la iktidar çabasına girişmişti. Yeltsin, Gorbaçov’u devreden çıkarmak için başka cumhuriyetlerin başkanlarıyla gizlice buluşarak SSCB’yi yıkacaktı. bir daha Rusya’da bu vakitte güçlenen “çevre cumhuriyetleri beslemeyelim” sloganı, SSCB’nin altını oydu.
Üçüncüsü ise SSCB ortasında eski tertibi savunan güçler, Gorbaçov’un ülkeyi yıkıma sürüklediğini düşünerek darbe yaptılar. 19 Ağustos 1991’de yapılan ve üç gün süren darbe başarısız olduysa da bundan daha sonra Gorbaçov’un ülkeyi yönetecek otoritesi kalmamıştı ve Aralık 1991’de kurucu cumhuriyetlerin SSCB’yi feshetmesiyle Gorbaçov periyodu de sona erecekti. Ayrıyeten Gorbaçov, Doğu Avrupa’daki Bulgaristan, Polonya, Macaristan üzere ülkelerdeki komünist idarelere takviyesi keserek buralardan Sovyet askerlerini çekti. Ne var ki bu ülkeler, izleyen 20 yılda, NATO üyesi olacak, bu biçimdelikle ittifak bugünkü Rusya’yı Doğu Avrupa’da kuşatmış olacaktı.
Günümüzde Gorbaçov, Rusya’da ne komünistler ne milliyetçiler tarafınca sevilen öbür eski Sovyet cumhuriyetlerinde de özel sempatiyle anılmayan bir kişidir.