Büyük teknoloji şirketleri ekonomik ve siyasi güçlerini süratle artırıyor

Undertaker

New member
İstanbul Medipol Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Faik Tanrıkulu, büyük teknoloji şirketlerinin ulaştığı büyüklüğe dikkati çekerek, “Salgın daha sonrası dünya çapında toplumsal medya araçlarını kullanan 4,5 milyardan fazla insan var. Bu dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 57’sine tekabül ediyor.” dedi.

Kovid-19 salgını ile birlikte dünyadaki gelir eşitsizliği giderek daha da derinleşiyor. Memleketler arası yardım kuruluşu Oxfam’ın yayımladığı “Eşitsizlik Öldürür” isimli raporunda dünyanın en varlıklı 10 ismi olan Elon Musk, Jeff Bezos, Bernard Arnault, Bill Gates, Larry Ellison, Larry Page, Sergey Brin, Mark Zuckerberg, Steve Ballmer ve Warren Buffet’in toplam servetinin salgın devrinde iki kat artarak 1,5 trilyon doları aştığı kaydedildi.

Salgın periyodunda serveti en epey artan bireylere bakıldığında ise teknoloji işi ile uğraşan bireylerin ön plana çıktığı görülüyor. Bloomberg Billionaires Index’e göre Dünya Sıhhat Örgütü’nün Kovid-19 pandemisi ilanının akabinde Nisan 2020’de 37,9 milyar dolar servet sahip olan iş insanı Musk, Şubat 2022 prestijiyle servetini büyük oranda katlayarak 224 milyar dolar servete erişmiş durumda bulunuyor.


AA muhabirine açıklamalarda bulunan Tanrıkulu, teknoloji devlerinin son birkaç yılda bedellerinde patlama yaşadığını söylemiş oldu. “Salgın daha sonrası dünya çapında toplumsal medya araçlarını kullanan 4,5 milyardan fazla insan var. Bu dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 57’sine tekabül ediyor. Toplumsal medyanın kitlesi yaygın ve çeşitli olsa da dünyanın en tanınan toplumsal medya platformlarının çoğunluğunu yalnızca bir avuç şirket denetim ediyor. Evvelden Facebook olarak bilinen teknoloji devi Meta, en yaygın kullanılan beş platformdan dördüne sahip.” diye konuştu.

“Dünyadaki e-ticaret platformları 5 yılda alacağı yolu 5 ay üzere kısa bir müddetde aldı”

E-ticaret platformlarına salgın devrindeki ilgiye dikkat çeken Tanrıkulu, özellikle salgın periyodunda internetten alışveriş ve kredi kartı kullanmasının 2019’a bakılırsa iki kat artış gösterdiğini belirtti. Birebir biçimde dijital platformlar ve akıllı telefonlardaki taşınabilir uygulama kullanmasının buna karşılık salgın periyodunda kıymetli ölçüde arttığını belirten Tanrıkulu, “Salgın devrinde fizikî alışverişin neredeyse durma noktasına gelmesiyle e-ticaret platformları rekorlar kırdı. Dünyadaki e-ticaret platformları 5 yılda alacağı yolu 5 ay üzere kısa bir müddetde aldı.” formunda konuştu.

Tarih boyunca kimi teknolojik gelişmeler ülkeler tarafınca sömürme aracı olarak kullanıldığına işaret eden Tanrıkulu, bugünün teknoloji şirketlerinin de insan hakları ihlâlleri ve ulus devletlerin siyasetlerine istikamet verme üzere durumlarla karşı karşıya kalındığını vurguladı.

Tanrıkulu, ABD’de Demokratlar ve Cumhuriyetçilerin birkaç muahede alanından birinin büyük teknoloji platformlarına düzenleme getirmek olduğunun altını çizerek, “Ancak, beklenen düzenlemenin yürürlüğe girmesi kolay gözükmemektedir. Teknoloji şirketleri buna rağmen çeşitli hallerde çaba ediyor. Başta mevzuatın değişmesi yahut yasanında bir daha düzenlemesi üzere konularda bu şirketler lobi faaliyetler kıymetli ölçüde para harcıyor. Kaldı ki ABD’li senatör Kristen Gillibrand Amerikalıların bilgi müdafaa ajansının oluşturma gayreti hali hazırda sonuç vermediği görülüyor. O denli ki 2018’de Google ABD hükümetine lobi yapmak için 21,2 milyon dolar harcarken, Facebook 12,6 milyon dolar harcadı. Çünkü bu şirketler Washington’daki fikir kuruluşlarına milyonlarca dolarlık fon sağlıyor. Her ne kadar bu şirketler insan haklarını gözeten şahsi dataların korunması ve şiddet yahut çocuklara yönelik uygun olmayan içerikleri ön sıralara taşıması hak ihlal kabul edilse de bu mevzuda milletlerarası hukuk nezdinde boşluklardan faydalandığı görülüyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Teknoloji şirketlerinin düzenlemeyi desteklediklerini söyleseler de uygulamalarının farklı olduğunu anlatan Tanrıkulu, Microsoft Lideri Brad Smith’in halka açık bir biçimde yüz tanıma sistemleri için hükümete düzenleme yapma çağırısında olmasına karşın, çabucak sonrasında kendi eyaleti Washington’da yüz tanıma düzenlemesine karşı gayret ettiğini anlattı.

“Karar vericiler, politikler ve toplum üstündeki tesirleri şirketlerden epeyce hükümete benziyor”

Tanrıkulu, şirketlerin hayatın biroldukça alanında şahsi yahut toplum seviyesinde büyük roller oynadığını belirterek, “Geçmişe kıyasla tarihte olmadığı kadar bireyler hakkında biroldukca bilgiye sahipler. Karar vericiler, politikler ve toplum üstündeki tesirleri şirketlerden epey hükümete benziyor. Brexit ve ABD seçimlerinde Google ve Facebook’un kullandığı haberler, seçimlerin kararınu değiştirmeye yönelik tesirlerinden yalnızca birkaçı. Misal biçimde Twitter’in siyasi parti üzere mevcut iktidarlara karşı yahut yöneticilere karşı kısıtlama getirmesi yahut fikirleri engellemesi de örnek gösterilebilir. Özellikle demokratik olarak seçilmiş hükümetlere yönelik bu şirketlerin yönlendirme yapması yahut sansür uygulamasına dünya genelinde itirazlar yükseliyor. Bu niçinle ulus devletler şirketlerin gelirinden çok, bu şirketlerin ülkelerde seçilmiş hükümetlere yönelik yaptığı kısıtlamalara yahut yönlendirmeleri istemiyor. Bu çerçevede global manada türel norm oluşmamasından istifa ediyorlar.” dedi.

KAYNAK: AA
 
Üst