Muhabir
New member
Bloomberg, Türk Lirası’nın yabancı para üniteleri karşısında rekor kıymet kaybı, iktisattaki berbat gidişat ve hayat pahalılığı hakkında kapsamlı bir tahlil yayınladı. Tahlilde, Erdoğan’ın iktisat planı mercek altına alındı.
“5 grafikle Erdoğan’ın finansal bağımsızlık planı” başlığını taşıyan tahlilde Bloomberg, “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın borçlanma maliyetlerini düşürme baskısı, ekonomik sistemi doğruca 2023’te seçimlerinde onu ayakta tutacak bir istihdam yaratma motoruna dönüştürmeyi hedefliyor” yorumuna yer verdi.
“Durum son derece tehlikeli” sözüne yer verilen tahlilde, “Şimdilik, faiz oranlarındaki düşüşe yönelik yalpalama, lirayı düşük düzeylere çekti ve enflasyonu yüzde 20’nin üzerine çıkararak birfazlaca Türk’ün geçimini sağlamakta zorlanmasına niye oldu. En berbat etkilenenler, Erdoğan’ın klasik tabanı olan emekçi sınıfı haneleri… Lakin daha zayıf bir yabancı para ünitesinden kâr elde etmeye devam eden ihracatçılar bile istikrarsızlığı gidermek için uğraş ediyor” tabirlerini kullandı.
Bloomberg’ün Erdoğan’ın iktisat yaklaşımını irdelediği ve karşılaşacağı mahzurları sıraladığı 5 unsurdan 3’ü şöyle:
1. “SÜREKLİ CARİ AÇIK”
“Türkiye’nin Erdoğan periyodundaki en kıymetli zorluklarından biri, daima cari açık vermesidir. Zayıf para ünitesi siyasetine geçiş, Türk mamüllerinin denizaşırı ülkelerde daha ucuza satılması, bu yolla da dolar ve avro kazandırarak gerçek iktisada direkt yabancı yatırım çekmesi niçiniyle bu açığı kapatmaya yardımcı olabilir. Bu durum, sonunda lirayı istikrara kavuşturmaya ve “sıcak paraya” olan bağımlılığı azaltmaya yahut menkul değerlere yabancı girişleri sağlamaya yardımcı olabilir.
İşin karşıt istikameti şu ki, getiriler düşerken ve yurtharicindeki alıcılar Türk tahvilleri ve yabancı para piyasalarından kaçarken, ithalatın fiyatı keskin bir biçimde yükselerek enflasyonu körükledi. Bu durum, cep telefonu ve bilgisayar üzere elektronik eşyaların fiyatlarını bir epey kişinin erişemeyeceği bir hale getirdi.
2. “EKONOMİK SEFALET”
Erdoğan’ın, düşük borçlanma maliyetlerinin enflasyonu düşüreceği tarafındaki ısrarına karşın, düşük faiz oranlarının lira üstündeki tesirinden dolayı şimdiye dek tam aykırısı oldu. Para ünitesi bu yıl dolar karşısında kıymetinin neredeyse %40’ını kaybederken, enflasyon 3 yılın doruğuna tırmandı. Üretici meblağları ise Erdoğan’ın 19 yıllık iktidarının başlangıcından bu yana en yüksek düzeyine yükseldi.
3. “REEL GETİRİLER ÇOK DÜŞÜK”
Kasım ayında tüketici enflasyonundaki artış, Türkiye’nin gerçek getirisini negatif bölgeye ve yükselen piyasa emsallerinin hayli altına itti. Bu, yabancı yatırımcıları daha şimdiden öbür yerlerde daha yüksek getiriler için Türk tahvillerini ve lirayı terk etmeye sevk etti. ABD ve başka büyük ekonomiler para siyasetlerini sıkılaştırdığında Türkiye daha sıkıntı bir duruma düştü.
Türkiye, getirileri daha yeterli seviyede olduğunda bile “konik krizlere” karşı savunmasız olan yükselen piyasalar içinde yer aldı. Bu sefer, kimi denklerine göre daha fazlaca sarsılacak üzere görünüyor.
Erdoğan, piyasaların para siyaseti üstündeki baskısını kırmak için ödemeye hazır olduğu bir bedel olduğunun sinyalini verdi.
Bu ekonomik yaklaşım, ülkenin döviz rezervlerini tüketti, lakin paradoksal bir biçimde siyaset yapıcıları şimdilik daha az araçla, ekonomiyi yükselen piyasa satışlarına ve salgın üzere beklenmedik şoklara karşı daha savunmasız bıraktı.”
“5 grafikle Erdoğan’ın finansal bağımsızlık planı” başlığını taşıyan tahlilde Bloomberg, “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın borçlanma maliyetlerini düşürme baskısı, ekonomik sistemi doğruca 2023’te seçimlerinde onu ayakta tutacak bir istihdam yaratma motoruna dönüştürmeyi hedefliyor” yorumuna yer verdi.
“Durum son derece tehlikeli” sözüne yer verilen tahlilde, “Şimdilik, faiz oranlarındaki düşüşe yönelik yalpalama, lirayı düşük düzeylere çekti ve enflasyonu yüzde 20’nin üzerine çıkararak birfazlaca Türk’ün geçimini sağlamakta zorlanmasına niye oldu. En berbat etkilenenler, Erdoğan’ın klasik tabanı olan emekçi sınıfı haneleri… Lakin daha zayıf bir yabancı para ünitesinden kâr elde etmeye devam eden ihracatçılar bile istikrarsızlığı gidermek için uğraş ediyor” tabirlerini kullandı.
Bloomberg’ün Erdoğan’ın iktisat yaklaşımını irdelediği ve karşılaşacağı mahzurları sıraladığı 5 unsurdan 3’ü şöyle:
1. “SÜREKLİ CARİ AÇIK”
“Türkiye’nin Erdoğan periyodundaki en kıymetli zorluklarından biri, daima cari açık vermesidir. Zayıf para ünitesi siyasetine geçiş, Türk mamüllerinin denizaşırı ülkelerde daha ucuza satılması, bu yolla da dolar ve avro kazandırarak gerçek iktisada direkt yabancı yatırım çekmesi niçiniyle bu açığı kapatmaya yardımcı olabilir. Bu durum, sonunda lirayı istikrara kavuşturmaya ve “sıcak paraya” olan bağımlılığı azaltmaya yahut menkul değerlere yabancı girişleri sağlamaya yardımcı olabilir.
İşin karşıt istikameti şu ki, getiriler düşerken ve yurtharicindeki alıcılar Türk tahvilleri ve yabancı para piyasalarından kaçarken, ithalatın fiyatı keskin bir biçimde yükselerek enflasyonu körükledi. Bu durum, cep telefonu ve bilgisayar üzere elektronik eşyaların fiyatlarını bir epey kişinin erişemeyeceği bir hale getirdi.
2. “EKONOMİK SEFALET”
Erdoğan’ın, düşük borçlanma maliyetlerinin enflasyonu düşüreceği tarafındaki ısrarına karşın, düşük faiz oranlarının lira üstündeki tesirinden dolayı şimdiye dek tam aykırısı oldu. Para ünitesi bu yıl dolar karşısında kıymetinin neredeyse %40’ını kaybederken, enflasyon 3 yılın doruğuna tırmandı. Üretici meblağları ise Erdoğan’ın 19 yıllık iktidarının başlangıcından bu yana en yüksek düzeyine yükseldi.
3. “REEL GETİRİLER ÇOK DÜŞÜK”
Kasım ayında tüketici enflasyonundaki artış, Türkiye’nin gerçek getirisini negatif bölgeye ve yükselen piyasa emsallerinin hayli altına itti. Bu, yabancı yatırımcıları daha şimdiden öbür yerlerde daha yüksek getiriler için Türk tahvillerini ve lirayı terk etmeye sevk etti. ABD ve başka büyük ekonomiler para siyasetlerini sıkılaştırdığında Türkiye daha sıkıntı bir duruma düştü.
Türkiye, getirileri daha yeterli seviyede olduğunda bile “konik krizlere” karşı savunmasız olan yükselen piyasalar içinde yer aldı. Bu sefer, kimi denklerine göre daha fazlaca sarsılacak üzere görünüyor.
Erdoğan, piyasaların para siyaseti üstündeki baskısını kırmak için ödemeye hazır olduğu bir bedel olduğunun sinyalini verdi.
Bu ekonomik yaklaşım, ülkenin döviz rezervlerini tüketti, lakin paradoksal bir biçimde siyaset yapıcıları şimdilik daha az araçla, ekonomiyi yükselen piyasa satışlarına ve salgın üzere beklenmedik şoklara karşı daha savunmasız bıraktı.”