Morgoth
New member
Toplumsal kimlikler gün geçtikçe varlıklarını kamusal alanda daha görünür kılmanın yollarını, hayata ortak olmanın araçlarını arıyor. Daha evvel gündelik ömrün ana akım süreçlerinin haricinde kalmış olan kesitler, dijital dönüşüm ve toplumsal medya üzere tesirlerle kendi yollarını çiziyor, kendi kamusallıklarını oluşturuyor.
Bunun en kendine has örneklerinden biri, bilhassa muhafazakâr ve tesettürlü bayanlar için hazırlanan cümbüş aktiflikleri. Sırf bayanlara açık olan bu etkinliklerde birçok vakit garsonlar, güvenlik bakılırsavlileri üzere çalışanlar da bayanlardan oluşuyor. Bu etkinliklerde kitleyi eğlendirme, müzik çalma işlerini ise kendileri de muhafazakâr çevrelerden gelen başörtülü bayan DJ’ler üstleniyor.
Bu durum biroldukça bayan tarafınca, kamusal alanda erkeklerle birlikte eğlenmesi uygun görülmeyen bayanların, bu sistem ortasında direniş yolları arayıp kına gecelerinden altın günlerine çeşitli formlarda bayan bayana cümbüş fırsatlarını yaratmaları olarak görülüyor. Günümüzde bu “kadın bayana eğlenceler”in sektörleşmeye başladığını, klâsik biroldukça pratiğin kapitalist cümbüş dalının kodlarıyla bir daha kurgulandığını; bebek mevlitlerinin baby shower’lara, hatta “cinsiyet belirleme partilerine”, kına gecelerinin profesyonel dans ve müzik hizmetiyle birer şova dönüştüğünü söyleyebiliriz. Bayan DJ’ler, bilhassa muhafazakâr üst ve orta sınıf bayanların erişebildikleri bu yeni cümbüş kesiminin vazgeçilmezleri.
‘MUHAFAZKAR KESİM DE EĞLENİYOR’
10 yıldır bilhassa bayanlara açık etkinliklerde DJ’lik yapan Reyhan Uslu, bu türlü özel davet ve eğlencelerin aslında yeni olmadığını, yalnızca yeni yeni duyulmaya başladığını belirtiyor: “Ben 10 yıldır kesimdeyim fakat son üç-dört yıldır bu bahisle epeyce fazla ilgilenildiğini görüyorum. Hatta şöyleki söyleyeyim; bana o kadar olağan gelen bir durum insanlara çarpıcı, alımlı, sempatik ya da antipatik gelebiliyor. Hâlbuki gelişen Türkiye’de kimi şeylerin değişmesi hayli olağan. Bir de şöyleki bir durum da var; takdir edersiniz ki Türkiye’de ya da İstanbul’da yalnızca tek tip beşerler hayatıyor. Aslen, kökenden İstanbullu olanlarla Anadolu’dan göçmüş, Karadeniz’den göçmüş hayli fazla milletle bir ortada yaşıyoruz. Doğal olarak beklentiler bireyden şahsa değişir. Takdir edersiniz ki muhafazakâr diye nitelendirdiğimiz bir kesim de var.”
Uslu, bu durumun toplumsal olarak çok olağan karşılanması gerektiğini söylüyor ve ekliyor: “Kadın-erkek karışık, kimi vakit alkollü, kimi vakit alkolsüz etkinlikler denk geldiği üzere kimi vakit de muhafazakâr kitlenin hâkim olduğu programlara denk geliyoruz. Bu fazlaca olağan değil mi?”
Sahne aldığı etkinliklerden imgeler paylaştığı Instagram’da ‘Bayan DJ Reyhan’ ismiyle yer alan Reyhan Uslu’ya nazaran aktifliklerin bayanlara özel olmasının birkaç sebebi var. Bunlardan birincisi, muhafazakâr ailelerde bayanların bir erkek önünde eğlenmesinin gerçek bulunmaması. Uslu, “Damat beyefendiden ya da aile büyüklerinden bahsedelim, ‘Biz gelinimizin, eşimizin ya da kuzenimizin, kardeşimizin erkek bir piyanist karşısında eğleniyor olmasından rahatsız olduğumuz oluyor’ diyenler bile var. Bu da doğal olarak yaptığım işi daha cazip kılıyor” diyor.
Uslu’ya bakılırsa bu durumu yaratan öbür ve en değerli niye ise bayanların kendilerinin rahatça eğlenmeye duydukları gereksinim. DJ Uslu, her kesitten bayanların hemcinsleriyle beraberyken daha rahatça, gerilmeden eğlenebildiğini söylüyor.
Reyhan Uslu
ERKEK PİYANİSTİN ÖNÜNE ÇEKİLEN PERDE…
Bayanların kendi ortalarında daha rahat eğlenmeleri, muhafazakâr bayanlar için bu biçimde bir dalın doğuşunun niçinlerinden biri olsa da, Reyhan Uslu, kendisinin bu sebeple bölüme girmediğini; “bu biçimde bir kesim var, ben de bunun ortasında yer alayım” diyerek işe başlamadığını belirtiyor. Eşi de müzisyen olan Uslu, mesleğe başlamasını şöyleki anlatıyor: “Eşim epeyce başarılı bir piyanisttir. Belirli yerlerde çalışıyor hafta içi, hafta sonu da sabit çalıştığı bir salon var. Bundan on yıl evvel piyanistlerin önüne perde çekme durumu kelam konusuydu, biliyor musunuz bilmiyorum. Bir akşam, önüne perde çekildiği için eşim bu durumdan rahatsız oluyor, saatlerin bu türlü perde gerisinde yalnız başına çalarak geçmeyeceğine inandığı için beni aradı, ‘Acil gelip bu programı yapma talihin var mı?’ diye sordu. Ben oraya gittiğimde perde açıldı, ışıklar yandı, beşerler güya daha rahat hareket eder duruma geldi, o noktada ben de dalın modülü oldum bu vesileyle.”
Reyhan Uslu, eşinin mesleği niçiniyle meskenlerinde profesyonel bir stüdyo bulunduğu için işe başladığında epeyce zorluk çekmemiş. Profesyonel bir DJ setiyle sahneye çıkan Reyhan Uslu, işin teknik boyutunu eşinin takviyesiyle kolay kolay öğrendiğini belirtiyor: “Herkes benim kadar şanslı olmayabilir, ardında daima ‘sen yaparsın’ diyen biri olmayabilir. O noktada öğrenmek bir ya da birkaç yılı bulur diye varsayım ediyorum.”
Bayan bayana cümbüşün en yaygın vesilesi, klâsik olarak kına geceleri. Ayrıyeten düğünlerde, nişanlarda, doğum günlerinde, şirket etkinliklerinde sahne alan bayan DJ’ler, son vakit içinderda giderek yaygınlaşan “kadınlar matinesi” programlarında da yüzlerce bayanı birebir anda eğlendiriyor.
Eğlendirdiği kitlenin toplumun fazlaca farklı kısımlarından ve kümelerinden geldiğinin altını çizen Reyhan Uslu, “İstanbul üzere metropol bir kentte bırakın her akşam kültürün, yörenin değişmesini, gündüz ve akşam programı içinde bile bir kültür, memleket, bakış açısı farkı olabiliyor” diyor. Uslu repertuarını da kitleye göre değiştiriyor. Yalnızca yöresel müzik ve türkülere değil, yerli ve yabancı birfazlaca farklı tanınan müziğe sahip geniş bir repertuarının olduğunu belirten DJ Reyhan, “Önemli olan hangi şarkıyı kime niye çaldığınız değil de, tempoyu düşürmeden eğlenceyi daima üst taşımak” diyor.
Reyhan Uslu, kadın-erkek karma cümbüşler için otellerde de sahne alıyor. Uslu, “bir daha de mümkün olduğunca şeklim, üretim, inancım gereği alkollü yerlerde bulunmamaya çalışıyorum” diyor. Ömür şekillerinin bireylerin kendi tercihleri olduğunu, bu niçinle hürmet duyulması gerektiğini belirten Uslu, müziği sevdiği ve gözlemlemek istediği için İstanbul’un cümbüş kulüplerini de ziyaret etmiş. Uslu, JollyJoker, Cahide Palas üzere cümbüş yerlerinde sahne alan sanatkarları dinlemeye gittiğini ve bundan keyif aldığını söylüyor.
Haftanın yedi günü programı olduğunu, buna karşın bu işi epeyce sevdiği için hiç yorgun hissetmediğini söyleyen DJ’e göre bayanların erkeklere kapalı etkinliklerde bir ortada eğlenebiliyor olması bir kutuplaşmaya değil, birleşmeye işaret ediyor: “Acaba biz toplum olarak piyanist şantör imajını geride mi bırakıyoruz? Bu da olabilir. Her şeyde, her ayrıntıda artık bir değişiklik var. Beşerler ince, hassas, daha hassas, ben o denli olduğuna inanmak istiyorum. Doğal olarak bizim dalda uzunluklu, poslu, kalıplı erkek bir piyanist şantör görmektense tahminen kısa uzunluklu, tahminen zayıf lakin daha kıpır kıpır, set-up’ın başında bir bayan görmek insanları daha hayli çekiyor olabilir. O denli olmasaydı birinci günden genel bir reaksiyon görürdüm, yakıştırılmadığımı düşünürdüm. Fakat bilakis birinci günden itibaren epey benimsendiğimi fark ettim.”
‘BEN SAHNEDE ÖZGÜRÜM’
Mütedeyyin kesitten kimi insanlardan yaptığı meslekle ilgili reaksiyonlar aldığını belirten Reyhan Uslu, “‘Sahnede olmak sana haz mı veriyor?’ sorularıyla bile karşılaştım ki evet dedim, evet bu bana haz veriyor. Mutlaka bir bayanın hayatta isteyip yapamayacağı hiç bir şey yok. İster yadırgayın, ister kınayın, ister takdir edin, ister tenkit edin, özgür bayan, olmak istediği yerde olur. Ben sahnede özgürüm” diyor.
Uslu’ya bakılırsa başörtülü DJ’lerin sahne aldığı bayan bayana etkinlikler aslında hayat biçimleri ya da inançlardan fazla “kadın” kimliğiyle ilgili. Bayanların toplumun her yerinde olduğunu söyleyen Uslu, “Bu benim açımdan hayli gurur verici” diye ekliyor.
İçinde bulunduğu bölümün gün geçtikçe büyümesinin doğal olarak rekabet yarattığını hatırlatan Reyhan Uslu, kendisinin de biroldukça bayan DJ ile bağlantı halinde olduğunu, ortalarındaki rekabetin hasımlık değil, iş birliği yarattığını söylüyor. Uslu’nun sözüyle, bayan DJ’ler içindeki dayanışma, mesela bir yerin sahibi ya da yöneticileri tarafınca makus muameleye maruz kalan bir meslektaşları olduğunda başka DJ’lerin yeri boykot etmesi biçiminde de işliyor.
‘BAŞÖRTÜLÜ BAYANLARIN RAHATÇA EĞLENMELERİ BİR İHTİYAÇ’
Kübra Akbaba ve Seda Gültekin, bu işi üç yıldır yapan iki kız kardeş. Seda Gültekin, İstanbul’da bir belediyede zumba fitness eğitmeni. Yalnızca bayanların hizmet aldığı bu eğitimlerde yılsonu cümbüşü düzenlendiğini ve belediyenin düğünler, kına geceleri gibisi etkinlikler için fiyatsız kiralanabilen salonlarından birinde, kız kardeşi Kübra Akbaba ile bir arada bir cümbüş organize ettiklerini, meslekle birinci temaslarının da bu türlü olduğunu anlatıyor. Müzik listesi oluşturarak cümbüş tertibini yapan kız kardeşler, “Farkında olmadan bir bayanlar matinesi oluşturmuş olduk,” diyor. Bu yılsonu cümbüşü, onların bu işlere merak duyup daha yakından incelemesine ve araştırmaları kararı bayan DJ’leri fark etmelerine aracı olmuş. Çok fazla bilinmese de bu biçimde bir bölümün var olduğunu öğrenmenin her ikisini de keyifli ettiğini belirten Gültekin, üç yıldır bu mesleği icra ettiklerini lakin pandemi niçiniyle iki sene boyunca hiç iş yapamadıklarını belirtiyor.
DJ Kübra Akbaba, yalnızca bayanların bulunduğu kına geceleri, doğum günleri, ‘baby shower’lar, bayanlar matinesi üzere eğlencelerde bakılırsav aldıklarını ve buralarda kendilerini rahat hissettiklerini söylüyor. Başörtülü bayanlar olarak bu bayan bayana eğlencelerin kendilerine rahat bir alan sağladığını belirten DJ, “Başörtülü olduğumuz için gece kulübüne gidemiyoruz, halka açık konserde bile istediğimiz üzere eğlenemiyoruz. Her şey kısıtlı oluyor, rahatsız oluyoruz. Ortam müsait de olsa biz rahat edemiyoruz. O yüzden bu biçimde bir şeyin, bağırarak müzik söylemenin, rahat rahat eğlenebilmenin bir gereksinim olduğunu biz işin içine girince anladık. Gelen bayanlardan aldığımız reaksiyonlar de bu tarafta. Yalnızca başörtülü değil, başı açık arkadaşlar da bunu söylüyor,” diyor.
‘KAYNANAM NE DER?’
Seda Gültekin, işe birinci başlarken “Bizim üzere eğlenmek isteyen başörtülü bayanlar için bu fazlaca hoş bir kapı olur, fazlaca hoş bir alan olur,” diye düşündüklerini; lakin işin içine girince bayanların her yerde kısıtlandığını, “en görgülü, dans eden bayanları rahatsız etmeyen” adamların bulunduğu etraflarda bile bayanların rahat edemediklerini fark ettiklerini belirtiyor. Gültekin kelamlarına şu biçimde devam ediyor: “Hatta bayan bayana ortamlarda bile bayanlar rahat edemeyebiliyor. ‘Kaynanam ne der, o ne der, bu ne der’ kanısıyla kına gecelerinde bile rahat rahat dans edemiyorlar. O yüzden bu ortamlar büyük bir özgürlük oluyor bayanlar için; yalnızca kapalılar için değil.”
Kübra Akbaba da kardeşine bu mevzuda katılıyor ve şu biçimde bir örnek veriyor: “En son yaptığımız matineye bir belediyede müdür olan bir hanım geldi, mesken bayanı geldi, diğer bir yerde çalışan bir bayan geldi, çarşaflı bayan geldi, ‘Alkol kullanabilir miyiz?’ diye soran bir bayan da geldi. O yüzden kültürel toplumsal bir fark olarak muhakkak görmüyoruz. Burada her insanın tek bir gayesi olduğunu görüyoruz: Hem kocaları onları rahatsız etmesin, ‘Nereye gidiyorsun, ne dansı, ne cümbüşü?’ diye birebir vakitte erkekler bakışlarla bile rahatsızlık verebiliyor toplumumuzda maalesef.”
Kübra Akbaba ve Seda Gültekin kardeşlerin bir şov afişi
‘NEŞET ERTAŞ DA ÇALIYORUZ TANINAN TİKTOK MÜZİĞİ DA’
Mütedeyyin çevrelerden yaptıkları işi onaylamayan, bunu hayli uç bakılırsan insanların da olduğunu belirten DJ Gültekin, aksine “Ne kadar hoş bir şey yapıyorsunuz, bizim bu biçimde bir şeye muhtaçlığımız var,” diyenlerin de bulunduğunu belirtiyor.
“Repertuar konusunda kendimize epey güveniyoruz,” diyen DJ kardeşlerden dans eğitmeni olan Seda Gültekin, aileden gelen bir müzikal ilgilerinin olduğunu; babalarının bağlama çaldığını, annelerinin küçük de olsa bir sahne deneyiminin bulunduğunu, kız kardeşlerinin meskende enstrüman çalmayı kendi kendilerine öğrendiklerini, kendilerinin de bu manada şanslı olduklarını belirtiyor. “En önemsediğimiz bahis, repertuarımızın herkese hitap etmesi,” diyen Gültekin, “Hem kendi kültürümüzü tıpkı vakitte şimdiki, tanınan kültürü işin içine katmaya ihtimam gösteriyoruz” diyor: “İstiyoruz ki Neşet Ertaş da çalalım lakin beraberinde TikTok’ta epey tanınan olan bir şarkıyı da çalalım.”
‘alaofficiall’ ismiyle yer aldıkları Instagram’ı etkin olarak kullanan DJ kız kardeşlerin tek kuralı ise asla alkollü içkinin de olduğu bir yerde sahne almamak.
Kübra Akbaba, evli olduğu için ana akım kulüplerde DJ’leri dinlemek üzere etkinlikler konusunda fazlaca rahat olamadığını lakin kız kardeşi Seda’nın evli olmadığı için bu hususta epeyce daha rahat hareket edebildiğini belirtiyor. Akbaba, kız kardeşiyle birlikte daha evvel ‘club’ ortamlarında bulunduğunu lakin hitap ettikleri kesim daha farklı olduğu için oralarda çalan DJ’ler üzere olmadıklarını söylüyor. Bu farkı da şöyle lisana getiriyor: “Oraya gelen beşerler alkol kullandığı için biraz bu biçimde ne çalsan oynayacaklar havasındalar. Bizim hitap ettiğimiz kısımdaki bayanları kaldırıp oynatmak biraz güç yani.”
‘EVDE KUZENLERİMİZİ OYNATA OYNATA ÖĞRENDİK’
Bayan bayana aktiflerin yerleri birçok vakit düğün salonları. Seda Gültekin, “Bizim için gelen konukların hem dans etmek hem yemek içmek açısından rahat edebilecekleri birebir vakitte pozisyon olarak kolay ulaşılabilir bir yer olması kıymetli. Genelde de bu türlü olan yerler düğün salonları oluyor” derken Kübra Akbaba, bunun beraberinde maliyet açısından da daha uygun olduğunu söylüyor ve ekliyor: “Bir otelin salonunda ya da bir kulübü kapatarak alkol verilmeyecek biçimde o kulüpte de yapmak isterim fakat onu şu anda yapabilecek bir bütçe yok şu an.”
Profesyonel DJ’lik ekipmanlarıyla çalışan kardeşler, bu ekipmanları kullanmanın hayli güç olmadığını lakin “Allah vergisi bir müzik kulağı gerektiğini”, hangi müzikten daha sonra hangi müziğe geçileceği üzere bilgileri kendi kendilerine çalışarak öğrendiklerini belirtiyorlar. Seda Gültekin bu öğrenme süreciyle ilgili şöyleki bir anısını anlatıyor: “Tabii ki kınaya, düğüne, oraya buraya gidiyorduk, bir şeyler yapıyoruz ediyoruz lakin işin içine girince… örneğin halay çalıyorum, halaydan daha sonra ne çalmam lazım? Ya da ben bu insanları en evvel hangi müzikle piste toplayabilirim? Bu geçişleri nasıl sağlayacağız? Bunları biz düşünürken meskende örneğin iki üç kişiyi oynatıyorduk. örneğin biz halayı açıyoruz, halay ilerliyor hızlanıyor sonunda, oradan direkt horona geçiyorum örneğin, olmuyor. Geçilmiyor çabucak, bir halay daha lazım. Ya da örneğin horon çaldık, aslına bakarsanız horonu herkes bilmiyor, örnek veriyorum. Horonu oynadılar, daha sonrasında halay, aa oldu. bu biçimde bu biçimde deneyimleyerek anladık açıkçası.” Kübra Akbaba da “Kuzenlerimizi ağlata ağlata bunları öğrendik” diyerek gülüyor.
Seda Gültekin, başka bayan DJ’lerle bir ortaya gelip irtibat kurmadıklarını lakin bölüme girmedilk evvel internetten başörtülü DJ’lere bakarak işi nasıl yapacaklarına dair fikir edindiklerini, bilhassa başörtüsüyle bu işin nasıl yapılabileceği konusunda başlarındaki “Kendilerini ne kadar geri çekip yapabiliyorlar, başörtüsüyle bu iş olur mu?” üzere sorulara karşılık aradıklarını belirtiyor. İki kardeş birlikte çalıştıklarını ve sistemlerinin, başka bayan DJ’lerden biraz farklı olduğunu söylerken, “Birimiz akışı yönlendirip konukları kaldırarak, hatta onlarla birlikte oynarken başkamız müziğin başında oluyor. Ancak tek başına DJ oldunuz mu bunu yapmak mümkün değil,” diyerek farkı belirtiyor. İki kardeş de öteki DJ’lerle tanışıp görüşmeyi hayli istediklerini, daldaki bayan sayısı arttıkça başörtülü bayanların bu meslekte garip karşılanmayıp durumun olağanlaşacağını umduklarını söylüyor.
Dal kalabalıklaştıkça oluşan rekabet durumuyla ilgili Seda Gültekin şunları söylüyor:
“Biz Esenyurt etrafında yapmaya başladığımızda burada hiç matine yapan kimse yoktu. Artık yapan epeyce fazla var. Hatta şunu da söyleyeyim; biz matine için broşürlerimizi dağıtırken bir bayanla karşılaştık ve bayan ‘Ben de yapmak istiyorum’ dedi ve o da yaptı. Yani o kadar artık her insanın yaptığı bir şey ki. Ancak bu artık nasip. Bana gelen konuk, bana gelen kesim ona masraf, öbürüne sarfiyat, kıymetli değil. Değerli olan tek bir şey var: Bayanların bunu benimsemesi. Yani ‘Ben kendime ayda bir de olsa, haftada bir de olsa belli bir süre ortasında kendime vakit ayırıp eğlenmek istiyorum’ desinler istiyoruz. En büyük isteğimiz bu. İlla bize gelsinler diye de uğraş göstermiyoruz.”
Kübra Akbaba’ysa hususla ilgili şunları ekliyor: “Şu anda örneğin Instagram üzerinde bildiğiniz üzere binlerce butik var, binlerce satan yer var. Ancak rızık Allah’tan yani. Herkes rızkını alır. Değerli olan biz işimizin ne kadar hakkını verebiliriz, ne katabiliriz, geliştirebiliriz, ne kadar güzelleştirebiliriz? Bizim bakış açımız kendimize yönelik, kıyaslama ya da rekabet üzere bir şeyimiz yok.”
Bunun en kendine has örneklerinden biri, bilhassa muhafazakâr ve tesettürlü bayanlar için hazırlanan cümbüş aktiflikleri. Sırf bayanlara açık olan bu etkinliklerde birçok vakit garsonlar, güvenlik bakılırsavlileri üzere çalışanlar da bayanlardan oluşuyor. Bu etkinliklerde kitleyi eğlendirme, müzik çalma işlerini ise kendileri de muhafazakâr çevrelerden gelen başörtülü bayan DJ’ler üstleniyor.
Bu durum biroldukça bayan tarafınca, kamusal alanda erkeklerle birlikte eğlenmesi uygun görülmeyen bayanların, bu sistem ortasında direniş yolları arayıp kına gecelerinden altın günlerine çeşitli formlarda bayan bayana cümbüş fırsatlarını yaratmaları olarak görülüyor. Günümüzde bu “kadın bayana eğlenceler”in sektörleşmeye başladığını, klâsik biroldukça pratiğin kapitalist cümbüş dalının kodlarıyla bir daha kurgulandığını; bebek mevlitlerinin baby shower’lara, hatta “cinsiyet belirleme partilerine”, kına gecelerinin profesyonel dans ve müzik hizmetiyle birer şova dönüştüğünü söyleyebiliriz. Bayan DJ’ler, bilhassa muhafazakâr üst ve orta sınıf bayanların erişebildikleri bu yeni cümbüş kesiminin vazgeçilmezleri.
‘MUHAFAZKAR KESİM DE EĞLENİYOR’
10 yıldır bilhassa bayanlara açık etkinliklerde DJ’lik yapan Reyhan Uslu, bu türlü özel davet ve eğlencelerin aslında yeni olmadığını, yalnızca yeni yeni duyulmaya başladığını belirtiyor: “Ben 10 yıldır kesimdeyim fakat son üç-dört yıldır bu bahisle epeyce fazla ilgilenildiğini görüyorum. Hatta şöyleki söyleyeyim; bana o kadar olağan gelen bir durum insanlara çarpıcı, alımlı, sempatik ya da antipatik gelebiliyor. Hâlbuki gelişen Türkiye’de kimi şeylerin değişmesi hayli olağan. Bir de şöyleki bir durum da var; takdir edersiniz ki Türkiye’de ya da İstanbul’da yalnızca tek tip beşerler hayatıyor. Aslen, kökenden İstanbullu olanlarla Anadolu’dan göçmüş, Karadeniz’den göçmüş hayli fazla milletle bir ortada yaşıyoruz. Doğal olarak beklentiler bireyden şahsa değişir. Takdir edersiniz ki muhafazakâr diye nitelendirdiğimiz bir kesim de var.”
Uslu, bu durumun toplumsal olarak çok olağan karşılanması gerektiğini söylüyor ve ekliyor: “Kadın-erkek karışık, kimi vakit alkollü, kimi vakit alkolsüz etkinlikler denk geldiği üzere kimi vakit de muhafazakâr kitlenin hâkim olduğu programlara denk geliyoruz. Bu fazlaca olağan değil mi?”
Sahne aldığı etkinliklerden imgeler paylaştığı Instagram’da ‘Bayan DJ Reyhan’ ismiyle yer alan Reyhan Uslu’ya nazaran aktifliklerin bayanlara özel olmasının birkaç sebebi var. Bunlardan birincisi, muhafazakâr ailelerde bayanların bir erkek önünde eğlenmesinin gerçek bulunmaması. Uslu, “Damat beyefendiden ya da aile büyüklerinden bahsedelim, ‘Biz gelinimizin, eşimizin ya da kuzenimizin, kardeşimizin erkek bir piyanist karşısında eğleniyor olmasından rahatsız olduğumuz oluyor’ diyenler bile var. Bu da doğal olarak yaptığım işi daha cazip kılıyor” diyor.
Uslu’ya bakılırsa bu durumu yaratan öbür ve en değerli niye ise bayanların kendilerinin rahatça eğlenmeye duydukları gereksinim. DJ Uslu, her kesitten bayanların hemcinsleriyle beraberyken daha rahatça, gerilmeden eğlenebildiğini söylüyor.
Reyhan Uslu
ERKEK PİYANİSTİN ÖNÜNE ÇEKİLEN PERDE…
Bayanların kendi ortalarında daha rahat eğlenmeleri, muhafazakâr bayanlar için bu biçimde bir dalın doğuşunun niçinlerinden biri olsa da, Reyhan Uslu, kendisinin bu sebeple bölüme girmediğini; “bu biçimde bir kesim var, ben de bunun ortasında yer alayım” diyerek işe başlamadığını belirtiyor. Eşi de müzisyen olan Uslu, mesleğe başlamasını şöyleki anlatıyor: “Eşim epeyce başarılı bir piyanisttir. Belirli yerlerde çalışıyor hafta içi, hafta sonu da sabit çalıştığı bir salon var. Bundan on yıl evvel piyanistlerin önüne perde çekme durumu kelam konusuydu, biliyor musunuz bilmiyorum. Bir akşam, önüne perde çekildiği için eşim bu durumdan rahatsız oluyor, saatlerin bu türlü perde gerisinde yalnız başına çalarak geçmeyeceğine inandığı için beni aradı, ‘Acil gelip bu programı yapma talihin var mı?’ diye sordu. Ben oraya gittiğimde perde açıldı, ışıklar yandı, beşerler güya daha rahat hareket eder duruma geldi, o noktada ben de dalın modülü oldum bu vesileyle.”
Reyhan Uslu, eşinin mesleği niçiniyle meskenlerinde profesyonel bir stüdyo bulunduğu için işe başladığında epeyce zorluk çekmemiş. Profesyonel bir DJ setiyle sahneye çıkan Reyhan Uslu, işin teknik boyutunu eşinin takviyesiyle kolay kolay öğrendiğini belirtiyor: “Herkes benim kadar şanslı olmayabilir, ardında daima ‘sen yaparsın’ diyen biri olmayabilir. O noktada öğrenmek bir ya da birkaç yılı bulur diye varsayım ediyorum.”
Bayan bayana cümbüşün en yaygın vesilesi, klâsik olarak kına geceleri. Ayrıyeten düğünlerde, nişanlarda, doğum günlerinde, şirket etkinliklerinde sahne alan bayan DJ’ler, son vakit içinderda giderek yaygınlaşan “kadınlar matinesi” programlarında da yüzlerce bayanı birebir anda eğlendiriyor.
Eğlendirdiği kitlenin toplumun fazlaca farklı kısımlarından ve kümelerinden geldiğinin altını çizen Reyhan Uslu, “İstanbul üzere metropol bir kentte bırakın her akşam kültürün, yörenin değişmesini, gündüz ve akşam programı içinde bile bir kültür, memleket, bakış açısı farkı olabiliyor” diyor. Uslu repertuarını da kitleye göre değiştiriyor. Yalnızca yöresel müzik ve türkülere değil, yerli ve yabancı birfazlaca farklı tanınan müziğe sahip geniş bir repertuarının olduğunu belirten DJ Reyhan, “Önemli olan hangi şarkıyı kime niye çaldığınız değil de, tempoyu düşürmeden eğlenceyi daima üst taşımak” diyor.
Reyhan Uslu, kadın-erkek karma cümbüşler için otellerde de sahne alıyor. Uslu, “bir daha de mümkün olduğunca şeklim, üretim, inancım gereği alkollü yerlerde bulunmamaya çalışıyorum” diyor. Ömür şekillerinin bireylerin kendi tercihleri olduğunu, bu niçinle hürmet duyulması gerektiğini belirten Uslu, müziği sevdiği ve gözlemlemek istediği için İstanbul’un cümbüş kulüplerini de ziyaret etmiş. Uslu, JollyJoker, Cahide Palas üzere cümbüş yerlerinde sahne alan sanatkarları dinlemeye gittiğini ve bundan keyif aldığını söylüyor.
Haftanın yedi günü programı olduğunu, buna karşın bu işi epeyce sevdiği için hiç yorgun hissetmediğini söyleyen DJ’e göre bayanların erkeklere kapalı etkinliklerde bir ortada eğlenebiliyor olması bir kutuplaşmaya değil, birleşmeye işaret ediyor: “Acaba biz toplum olarak piyanist şantör imajını geride mi bırakıyoruz? Bu da olabilir. Her şeyde, her ayrıntıda artık bir değişiklik var. Beşerler ince, hassas, daha hassas, ben o denli olduğuna inanmak istiyorum. Doğal olarak bizim dalda uzunluklu, poslu, kalıplı erkek bir piyanist şantör görmektense tahminen kısa uzunluklu, tahminen zayıf lakin daha kıpır kıpır, set-up’ın başında bir bayan görmek insanları daha hayli çekiyor olabilir. O denli olmasaydı birinci günden genel bir reaksiyon görürdüm, yakıştırılmadığımı düşünürdüm. Fakat bilakis birinci günden itibaren epey benimsendiğimi fark ettim.”
‘BEN SAHNEDE ÖZGÜRÜM’
Mütedeyyin kesitten kimi insanlardan yaptığı meslekle ilgili reaksiyonlar aldığını belirten Reyhan Uslu, “‘Sahnede olmak sana haz mı veriyor?’ sorularıyla bile karşılaştım ki evet dedim, evet bu bana haz veriyor. Mutlaka bir bayanın hayatta isteyip yapamayacağı hiç bir şey yok. İster yadırgayın, ister kınayın, ister takdir edin, ister tenkit edin, özgür bayan, olmak istediği yerde olur. Ben sahnede özgürüm” diyor.
Uslu’ya bakılırsa başörtülü DJ’lerin sahne aldığı bayan bayana etkinlikler aslında hayat biçimleri ya da inançlardan fazla “kadın” kimliğiyle ilgili. Bayanların toplumun her yerinde olduğunu söyleyen Uslu, “Bu benim açımdan hayli gurur verici” diye ekliyor.
İçinde bulunduğu bölümün gün geçtikçe büyümesinin doğal olarak rekabet yarattığını hatırlatan Reyhan Uslu, kendisinin de biroldukça bayan DJ ile bağlantı halinde olduğunu, ortalarındaki rekabetin hasımlık değil, iş birliği yarattığını söylüyor. Uslu’nun sözüyle, bayan DJ’ler içindeki dayanışma, mesela bir yerin sahibi ya da yöneticileri tarafınca makus muameleye maruz kalan bir meslektaşları olduğunda başka DJ’lerin yeri boykot etmesi biçiminde de işliyor.
‘BAŞÖRTÜLÜ BAYANLARIN RAHATÇA EĞLENMELERİ BİR İHTİYAÇ’
Kübra Akbaba ve Seda Gültekin, bu işi üç yıldır yapan iki kız kardeş. Seda Gültekin, İstanbul’da bir belediyede zumba fitness eğitmeni. Yalnızca bayanların hizmet aldığı bu eğitimlerde yılsonu cümbüşü düzenlendiğini ve belediyenin düğünler, kına geceleri gibisi etkinlikler için fiyatsız kiralanabilen salonlarından birinde, kız kardeşi Kübra Akbaba ile bir arada bir cümbüş organize ettiklerini, meslekle birinci temaslarının da bu türlü olduğunu anlatıyor. Müzik listesi oluşturarak cümbüş tertibini yapan kız kardeşler, “Farkında olmadan bir bayanlar matinesi oluşturmuş olduk,” diyor. Bu yılsonu cümbüşü, onların bu işlere merak duyup daha yakından incelemesine ve araştırmaları kararı bayan DJ’leri fark etmelerine aracı olmuş. Çok fazla bilinmese de bu biçimde bir bölümün var olduğunu öğrenmenin her ikisini de keyifli ettiğini belirten Gültekin, üç yıldır bu mesleği icra ettiklerini lakin pandemi niçiniyle iki sene boyunca hiç iş yapamadıklarını belirtiyor.
DJ Kübra Akbaba, yalnızca bayanların bulunduğu kına geceleri, doğum günleri, ‘baby shower’lar, bayanlar matinesi üzere eğlencelerde bakılırsav aldıklarını ve buralarda kendilerini rahat hissettiklerini söylüyor. Başörtülü bayanlar olarak bu bayan bayana eğlencelerin kendilerine rahat bir alan sağladığını belirten DJ, “Başörtülü olduğumuz için gece kulübüne gidemiyoruz, halka açık konserde bile istediğimiz üzere eğlenemiyoruz. Her şey kısıtlı oluyor, rahatsız oluyoruz. Ortam müsait de olsa biz rahat edemiyoruz. O yüzden bu biçimde bir şeyin, bağırarak müzik söylemenin, rahat rahat eğlenebilmenin bir gereksinim olduğunu biz işin içine girince anladık. Gelen bayanlardan aldığımız reaksiyonlar de bu tarafta. Yalnızca başörtülü değil, başı açık arkadaşlar da bunu söylüyor,” diyor.
‘KAYNANAM NE DER?’
Seda Gültekin, işe birinci başlarken “Bizim üzere eğlenmek isteyen başörtülü bayanlar için bu fazlaca hoş bir kapı olur, fazlaca hoş bir alan olur,” diye düşündüklerini; lakin işin içine girince bayanların her yerde kısıtlandığını, “en görgülü, dans eden bayanları rahatsız etmeyen” adamların bulunduğu etraflarda bile bayanların rahat edemediklerini fark ettiklerini belirtiyor. Gültekin kelamlarına şu biçimde devam ediyor: “Hatta bayan bayana ortamlarda bile bayanlar rahat edemeyebiliyor. ‘Kaynanam ne der, o ne der, bu ne der’ kanısıyla kına gecelerinde bile rahat rahat dans edemiyorlar. O yüzden bu ortamlar büyük bir özgürlük oluyor bayanlar için; yalnızca kapalılar için değil.”
Kübra Akbaba da kardeşine bu mevzuda katılıyor ve şu biçimde bir örnek veriyor: “En son yaptığımız matineye bir belediyede müdür olan bir hanım geldi, mesken bayanı geldi, diğer bir yerde çalışan bir bayan geldi, çarşaflı bayan geldi, ‘Alkol kullanabilir miyiz?’ diye soran bir bayan da geldi. O yüzden kültürel toplumsal bir fark olarak muhakkak görmüyoruz. Burada her insanın tek bir gayesi olduğunu görüyoruz: Hem kocaları onları rahatsız etmesin, ‘Nereye gidiyorsun, ne dansı, ne cümbüşü?’ diye birebir vakitte erkekler bakışlarla bile rahatsızlık verebiliyor toplumumuzda maalesef.”
Kübra Akbaba ve Seda Gültekin kardeşlerin bir şov afişi
‘NEŞET ERTAŞ DA ÇALIYORUZ TANINAN TİKTOK MÜZİĞİ DA’
Mütedeyyin çevrelerden yaptıkları işi onaylamayan, bunu hayli uç bakılırsan insanların da olduğunu belirten DJ Gültekin, aksine “Ne kadar hoş bir şey yapıyorsunuz, bizim bu biçimde bir şeye muhtaçlığımız var,” diyenlerin de bulunduğunu belirtiyor.
“Repertuar konusunda kendimize epey güveniyoruz,” diyen DJ kardeşlerden dans eğitmeni olan Seda Gültekin, aileden gelen bir müzikal ilgilerinin olduğunu; babalarının bağlama çaldığını, annelerinin küçük de olsa bir sahne deneyiminin bulunduğunu, kız kardeşlerinin meskende enstrüman çalmayı kendi kendilerine öğrendiklerini, kendilerinin de bu manada şanslı olduklarını belirtiyor. “En önemsediğimiz bahis, repertuarımızın herkese hitap etmesi,” diyen Gültekin, “Hem kendi kültürümüzü tıpkı vakitte şimdiki, tanınan kültürü işin içine katmaya ihtimam gösteriyoruz” diyor: “İstiyoruz ki Neşet Ertaş da çalalım lakin beraberinde TikTok’ta epey tanınan olan bir şarkıyı da çalalım.”
‘alaofficiall’ ismiyle yer aldıkları Instagram’ı etkin olarak kullanan DJ kız kardeşlerin tek kuralı ise asla alkollü içkinin de olduğu bir yerde sahne almamak.
Kübra Akbaba, evli olduğu için ana akım kulüplerde DJ’leri dinlemek üzere etkinlikler konusunda fazlaca rahat olamadığını lakin kız kardeşi Seda’nın evli olmadığı için bu hususta epeyce daha rahat hareket edebildiğini belirtiyor. Akbaba, kız kardeşiyle birlikte daha evvel ‘club’ ortamlarında bulunduğunu lakin hitap ettikleri kesim daha farklı olduğu için oralarda çalan DJ’ler üzere olmadıklarını söylüyor. Bu farkı da şöyle lisana getiriyor: “Oraya gelen beşerler alkol kullandığı için biraz bu biçimde ne çalsan oynayacaklar havasındalar. Bizim hitap ettiğimiz kısımdaki bayanları kaldırıp oynatmak biraz güç yani.”
‘EVDE KUZENLERİMİZİ OYNATA OYNATA ÖĞRENDİK’
Bayan bayana aktiflerin yerleri birçok vakit düğün salonları. Seda Gültekin, “Bizim için gelen konukların hem dans etmek hem yemek içmek açısından rahat edebilecekleri birebir vakitte pozisyon olarak kolay ulaşılabilir bir yer olması kıymetli. Genelde de bu türlü olan yerler düğün salonları oluyor” derken Kübra Akbaba, bunun beraberinde maliyet açısından da daha uygun olduğunu söylüyor ve ekliyor: “Bir otelin salonunda ya da bir kulübü kapatarak alkol verilmeyecek biçimde o kulüpte de yapmak isterim fakat onu şu anda yapabilecek bir bütçe yok şu an.”
Profesyonel DJ’lik ekipmanlarıyla çalışan kardeşler, bu ekipmanları kullanmanın hayli güç olmadığını lakin “Allah vergisi bir müzik kulağı gerektiğini”, hangi müzikten daha sonra hangi müziğe geçileceği üzere bilgileri kendi kendilerine çalışarak öğrendiklerini belirtiyorlar. Seda Gültekin bu öğrenme süreciyle ilgili şöyleki bir anısını anlatıyor: “Tabii ki kınaya, düğüne, oraya buraya gidiyorduk, bir şeyler yapıyoruz ediyoruz lakin işin içine girince… örneğin halay çalıyorum, halaydan daha sonra ne çalmam lazım? Ya da ben bu insanları en evvel hangi müzikle piste toplayabilirim? Bu geçişleri nasıl sağlayacağız? Bunları biz düşünürken meskende örneğin iki üç kişiyi oynatıyorduk. örneğin biz halayı açıyoruz, halay ilerliyor hızlanıyor sonunda, oradan direkt horona geçiyorum örneğin, olmuyor. Geçilmiyor çabucak, bir halay daha lazım. Ya da örneğin horon çaldık, aslına bakarsanız horonu herkes bilmiyor, örnek veriyorum. Horonu oynadılar, daha sonrasında halay, aa oldu. bu biçimde bu biçimde deneyimleyerek anladık açıkçası.” Kübra Akbaba da “Kuzenlerimizi ağlata ağlata bunları öğrendik” diyerek gülüyor.
Seda Gültekin, başka bayan DJ’lerle bir ortaya gelip irtibat kurmadıklarını lakin bölüme girmedilk evvel internetten başörtülü DJ’lere bakarak işi nasıl yapacaklarına dair fikir edindiklerini, bilhassa başörtüsüyle bu işin nasıl yapılabileceği konusunda başlarındaki “Kendilerini ne kadar geri çekip yapabiliyorlar, başörtüsüyle bu iş olur mu?” üzere sorulara karşılık aradıklarını belirtiyor. İki kardeş birlikte çalıştıklarını ve sistemlerinin, başka bayan DJ’lerden biraz farklı olduğunu söylerken, “Birimiz akışı yönlendirip konukları kaldırarak, hatta onlarla birlikte oynarken başkamız müziğin başında oluyor. Ancak tek başına DJ oldunuz mu bunu yapmak mümkün değil,” diyerek farkı belirtiyor. İki kardeş de öteki DJ’lerle tanışıp görüşmeyi hayli istediklerini, daldaki bayan sayısı arttıkça başörtülü bayanların bu meslekte garip karşılanmayıp durumun olağanlaşacağını umduklarını söylüyor.
Dal kalabalıklaştıkça oluşan rekabet durumuyla ilgili Seda Gültekin şunları söylüyor:
“Biz Esenyurt etrafında yapmaya başladığımızda burada hiç matine yapan kimse yoktu. Artık yapan epeyce fazla var. Hatta şunu da söyleyeyim; biz matine için broşürlerimizi dağıtırken bir bayanla karşılaştık ve bayan ‘Ben de yapmak istiyorum’ dedi ve o da yaptı. Yani o kadar artık her insanın yaptığı bir şey ki. Ancak bu artık nasip. Bana gelen konuk, bana gelen kesim ona masraf, öbürüne sarfiyat, kıymetli değil. Değerli olan tek bir şey var: Bayanların bunu benimsemesi. Yani ‘Ben kendime ayda bir de olsa, haftada bir de olsa belli bir süre ortasında kendime vakit ayırıp eğlenmek istiyorum’ desinler istiyoruz. En büyük isteğimiz bu. İlla bize gelsinler diye de uğraş göstermiyoruz.”
Kübra Akbaba’ysa hususla ilgili şunları ekliyor: “Şu anda örneğin Instagram üzerinde bildiğiniz üzere binlerce butik var, binlerce satan yer var. Ancak rızık Allah’tan yani. Herkes rızkını alır. Değerli olan biz işimizin ne kadar hakkını verebiliriz, ne katabiliriz, geliştirebiliriz, ne kadar güzelleştirebiliriz? Bizim bakış açımız kendimize yönelik, kıyaslama ya da rekabet üzere bir şeyimiz yok.”