Muhabir
New member
Afganistan bir kere daha ateşin merkezinde. ABD ve NATO’nun çekilme süreciyle ordu ile çatışmalarını ağırlaştıran, alanda her geçen gün daha hayli alanı denetimine alan Taliban, başka yandan da Kâbil idaresinde yer almanın arayışında. Ülkede çatışmaların içinde sıkışan halk yıllardır sonu gelmeyen yıkım, yokluk ve şiddet döngüsü altında eziliyor. Taliban’ın süratli ilerleyişi ise bilhassa bayan, kız çocuklarının hak ve özgürlükleri açısından telaşların merkezinde.
Afganistan’ın başta bayan hakları olmak üzere, insan hakları konusundaki çalışmalarıyla tanınmış isimlerinden Sima Samar ile ülkesindeki son gelişmeleri konuştuk.
– Afganistan’da kaos tablosu sürüyor… Çatışmalar, şiddet, siyasi belirsizlik, sosyoekonomik meseleler ve bölünmüş toplumsal yapı… Ülkenizdeki son gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz? 1996-2001’deki üzere baskıcı Taliban iktidarı mümkünlüğü tasa yaratıyor mu?..
SAMAR- Ne yazık ki ülkede şiddetin arttığını görüyoruz. O karanlık periyoda bir daha döneceğimizi düşünmüyorum lakin bugüne kadar elde ettiğimiz ilerlemeleri sürdürmemiz için ağır bir bedel ödemek zorunda kalabiliriz. Modernite, medeniyet ile diktatörlükler, baskı içinde her yerde bir gayretin olduğunu düşünüyorum… Beşerler her vakit bunun bedelini ödüyor. Lakin savaş, bağımsızlık için de olsa her vakit epeyce yıkıcı. Afganistan ise fazlaca uzun periyodik yıkıcı savaş konusunda ne yazık ki önde gelen bir örnek…
‘ÇEKİLME KAİDELİ OLMALIYDI’
– Kâbil-Taliban içinde Doha’daki uzlaşı alana yansımadan ABD, NATO güçlerinin çıkış sürecini başlatması eleştilerin amacında…. Taliban’ın lafına güvenmek ne derece gerçekçi?
Afganistan’da istikrarın ve insan haklarının korunmasının hepimizin ortak sorumluluğu olduğu kanısındayım. Bu Afganların ve milletlerarası toplumun sorumluluğu. Ve evet, Afganistan’dan çekilme koşullu olmalıydı. Zira gelinen bu süreçte herkes tarafınca fazlaca fazla fedakârlık yapıldı.
– Afganistan’da bayan hakları konusunda ilerlemeyi nasıl değerlendiriyorsunuz? Siyasi-toplumsal alanda bayan sesini yükseltebiliyor mu?
– Kâbil-İslamabad sınırındaki iniş çıkışlı ilgiler, Afganistan’dan Pakistan’a yönelik Taliban’a takviye verdiği istikametinde kimi çıkışlar için fikriniz nedir?
‘SİYASİ EMEL İÇİN KULLANILMAZ’
– Türkiye’nin Kâbil Havaalanı’nın güvenliğini üstlenme önerisi hakkında niyetiniz nedir? Taliban, bu plana kırmızı kart gösteriyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Taliban’ın muhalefetine atıfla “Nasıl ki Amerika ile görüştülerse, Türkiye ile bu görüşmeleri daha rahat yapmaları gerek. Zira Türkiye’nin onun inancı ile alakalı olarak karşıt bir yanı yok. Aykırı bir yanı olmadığı için de onlarla bu mevzuları daha uygun görüşebileceğimize, anlaşabileceğimize ihtimal veriyorum” kelamları Türkiye’de tartışma yarattı… Siz Taliban’la inançlar konusunda Afgan bayanı olarak tıpkı kanıları mi paylaşıyorsunuz?
Türkiye’nin dayanağını takdir ediyoruz lakin bu Afganistan hükümetinin istişaresinde ve halkın takviyesinde olmalı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kelamlarına gelirsek… Bunu yorumlayacak, karar verecek olan Türkiye halkı. Ancak ben İslamın saldırganlık değil barışçıl bir din olduğuna inanıyorum. Yalnızca Müslümanlar için değil, herkes için dua ediyoruz. İslamın bize öğrettiği budur, siyasi hedef için kullanmak değildir.
– Şiddetin, çatışmaların yayılmasıyla bir arada Afganistan’ın ortasında ve dışarıya yansıyacak biçimde göç bir daha tırmanışta… Bu bilinmezlik tablosunda Afgan genci gelecek için umutlu mu?
Ne yazık ki yaşanan bu süreç, Afganistan ortasında ve dışına uzanacak biçimde bir epey kişinin yerinden, yurdundan bulunmasına yol açıyor. Çatışma, kriz halleri yahut doğal afetler durumunda inançlı alanlara ulaşma arayışı insanın tabiatı gereği olağan olarak. Lakin gençler umudunu canlı tutmaya çalışıyor. Bu niçinle de akınların gayesi olsa da okullarına gitmeyi sürdürüyorlar. Eğitim alma hakkına, bunu savunmaya eskisinden çok daha fazla bağlılar. Ki toplumun eğitilmesine en epey kimin karşı olduğunu da biliyoruz…
– Geçmişte Taliban’ın tehditlerinin maksadı oldunuz… Gelinen süreçte korkularınız var mı?
Kâbil’de yaşıyorum. Ve burada kimse Taliban’ın iktidara gelmesine müsaade vermeyecek. Eninde sonında hiç bir küme halkın isteklerine karşı direnemez. Bunu yalnızca Afganistan’da değil öteki ülkelerde, toplumlarda gördük. Ömrüm insan hakları, özgürlük çabasıyla geçti ve yapılacak işlerim çabucak hemen bitmedi.
‘KADIN HAKLARI KİLİT ÖNEMDE’
Geçmişte Afganistan’ın bayandan sorumlu bakanlık nazaranvini yapan Sima Samar, BM Genel Sekreteri’nin Yüksek Seviyeli Arabuluculuk İstişare Şurası üyeleri içinde da yer aldı. 2012 yılında “Alternatif Nobel Ödülü” olarak isimlendirilen “The Right Livelihood Award-Doğru Hayat Onur Ödülü”ne layık görüldü. Eski Bağımsız Afgan İnsan Hakları Kurulu Lideri olan Samar ile yaklaşık iki yıl evvel İstanbul’da katıldığı bir aktiflikte bir ortaya gelmiştik. O devirde Kâbil-Taliban içinde ABD’nin de dayanak verdiği görüşme trafiği hızlanmıştı. Samar, sohbetimizde, “Afgan halkı için insan hakları konusu yalnızca dışarıdan dayatılan değil, kendi gündemi ortasında olması gereken değerli bir mevzu. Ülkenin barış sürecinin ana kesimi çerçevesinde görülmesi gerekiyor. Bayan hakları kilit değerde. Zira toplumun yarısını direkt ilgilendiren bir konu” demişti. Samar, “Kadınların görmezden gelindiği, göz gerisi edildiği bir ortamda uzlaşı, barış sürecinin muvaffakiyete ulaşmasından nasıl bahsedebilirsiniz ki… Umarım Taliban ile yapılan görüşmelerde insan hakları, bayan hakları konusunda ödünler verilmez. Aksi biçimde evet, tahminen savaş bitirilebilir, ateşkes olabilir fakat bu gerçek bir barışa ulaşıldığı manasına gelmez” tabirlerini kullanmıştı. Ve eklemişti: “Unutulmamalı ki, insan haklarının görmezden gelineceği bir durumda savaşın bir daha öbür hallerde patlak vermesi mümkünlüğü her daim vardır. Süreç içerisinde insan haklarının korunmasına değer verilmemesi durumunda sürdürülebilir barış sağlanamaz”.
Afganistan’ın başta bayan hakları olmak üzere, insan hakları konusundaki çalışmalarıyla tanınmış isimlerinden Sima Samar ile ülkesindeki son gelişmeleri konuştuk.
– Afganistan’da kaos tablosu sürüyor… Çatışmalar, şiddet, siyasi belirsizlik, sosyoekonomik meseleler ve bölünmüş toplumsal yapı… Ülkenizdeki son gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz? 1996-2001’deki üzere baskıcı Taliban iktidarı mümkünlüğü tasa yaratıyor mu?..
SAMAR- Ne yazık ki ülkede şiddetin arttığını görüyoruz. O karanlık periyoda bir daha döneceğimizi düşünmüyorum lakin bugüne kadar elde ettiğimiz ilerlemeleri sürdürmemiz için ağır bir bedel ödemek zorunda kalabiliriz. Modernite, medeniyet ile diktatörlükler, baskı içinde her yerde bir gayretin olduğunu düşünüyorum… Beşerler her vakit bunun bedelini ödüyor. Lakin savaş, bağımsızlık için de olsa her vakit epeyce yıkıcı. Afganistan ise fazlaca uzun periyodik yıkıcı savaş konusunda ne yazık ki önde gelen bir örnek…
‘ÇEKİLME KAİDELİ OLMALIYDI’
– Kâbil-Taliban içinde Doha’daki uzlaşı alana yansımadan ABD, NATO güçlerinin çıkış sürecini başlatması eleştilerin amacında…. Taliban’ın lafına güvenmek ne derece gerçekçi?
Afganistan’da istikrarın ve insan haklarının korunmasının hepimizin ortak sorumluluğu olduğu kanısındayım. Bu Afganların ve milletlerarası toplumun sorumluluğu. Ve evet, Afganistan’dan çekilme koşullu olmalıydı. Zira gelinen bu süreçte herkes tarafınca fazlaca fazla fedakârlık yapıldı.
– Afganistan’da bayan hakları konusunda ilerlemeyi nasıl değerlendiriyorsunuz? Siyasi-toplumsal alanda bayan sesini yükseltebiliyor mu?
– Kâbil-İslamabad sınırındaki iniş çıkışlı ilgiler, Afganistan’dan Pakistan’a yönelik Taliban’a takviye verdiği istikametinde kimi çıkışlar için fikriniz nedir?
‘SİYASİ EMEL İÇİN KULLANILMAZ’
– Türkiye’nin Kâbil Havaalanı’nın güvenliğini üstlenme önerisi hakkında niyetiniz nedir? Taliban, bu plana kırmızı kart gösteriyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Taliban’ın muhalefetine atıfla “Nasıl ki Amerika ile görüştülerse, Türkiye ile bu görüşmeleri daha rahat yapmaları gerek. Zira Türkiye’nin onun inancı ile alakalı olarak karşıt bir yanı yok. Aykırı bir yanı olmadığı için de onlarla bu mevzuları daha uygun görüşebileceğimize, anlaşabileceğimize ihtimal veriyorum” kelamları Türkiye’de tartışma yarattı… Siz Taliban’la inançlar konusunda Afgan bayanı olarak tıpkı kanıları mi paylaşıyorsunuz?
Türkiye’nin dayanağını takdir ediyoruz lakin bu Afganistan hükümetinin istişaresinde ve halkın takviyesinde olmalı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kelamlarına gelirsek… Bunu yorumlayacak, karar verecek olan Türkiye halkı. Ancak ben İslamın saldırganlık değil barışçıl bir din olduğuna inanıyorum. Yalnızca Müslümanlar için değil, herkes için dua ediyoruz. İslamın bize öğrettiği budur, siyasi hedef için kullanmak değildir.
– Şiddetin, çatışmaların yayılmasıyla bir arada Afganistan’ın ortasında ve dışarıya yansıyacak biçimde göç bir daha tırmanışta… Bu bilinmezlik tablosunda Afgan genci gelecek için umutlu mu?
Ne yazık ki yaşanan bu süreç, Afganistan ortasında ve dışına uzanacak biçimde bir epey kişinin yerinden, yurdundan bulunmasına yol açıyor. Çatışma, kriz halleri yahut doğal afetler durumunda inançlı alanlara ulaşma arayışı insanın tabiatı gereği olağan olarak. Lakin gençler umudunu canlı tutmaya çalışıyor. Bu niçinle de akınların gayesi olsa da okullarına gitmeyi sürdürüyorlar. Eğitim alma hakkına, bunu savunmaya eskisinden çok daha fazla bağlılar. Ki toplumun eğitilmesine en epey kimin karşı olduğunu da biliyoruz…
– Geçmişte Taliban’ın tehditlerinin maksadı oldunuz… Gelinen süreçte korkularınız var mı?
Kâbil’de yaşıyorum. Ve burada kimse Taliban’ın iktidara gelmesine müsaade vermeyecek. Eninde sonında hiç bir küme halkın isteklerine karşı direnemez. Bunu yalnızca Afganistan’da değil öteki ülkelerde, toplumlarda gördük. Ömrüm insan hakları, özgürlük çabasıyla geçti ve yapılacak işlerim çabucak hemen bitmedi.
‘KADIN HAKLARI KİLİT ÖNEMDE’
Geçmişte Afganistan’ın bayandan sorumlu bakanlık nazaranvini yapan Sima Samar, BM Genel Sekreteri’nin Yüksek Seviyeli Arabuluculuk İstişare Şurası üyeleri içinde da yer aldı. 2012 yılında “Alternatif Nobel Ödülü” olarak isimlendirilen “The Right Livelihood Award-Doğru Hayat Onur Ödülü”ne layık görüldü. Eski Bağımsız Afgan İnsan Hakları Kurulu Lideri olan Samar ile yaklaşık iki yıl evvel İstanbul’da katıldığı bir aktiflikte bir ortaya gelmiştik. O devirde Kâbil-Taliban içinde ABD’nin de dayanak verdiği görüşme trafiği hızlanmıştı. Samar, sohbetimizde, “Afgan halkı için insan hakları konusu yalnızca dışarıdan dayatılan değil, kendi gündemi ortasında olması gereken değerli bir mevzu. Ülkenin barış sürecinin ana kesimi çerçevesinde görülmesi gerekiyor. Bayan hakları kilit değerde. Zira toplumun yarısını direkt ilgilendiren bir konu” demişti. Samar, “Kadınların görmezden gelindiği, göz gerisi edildiği bir ortamda uzlaşı, barış sürecinin muvaffakiyete ulaşmasından nasıl bahsedebilirsiniz ki… Umarım Taliban ile yapılan görüşmelerde insan hakları, bayan hakları konusunda ödünler verilmez. Aksi biçimde evet, tahminen savaş bitirilebilir, ateşkes olabilir fakat bu gerçek bir barışa ulaşıldığı manasına gelmez” tabirlerini kullanmıştı. Ve eklemişti: “Unutulmamalı ki, insan haklarının görmezden gelineceği bir durumda savaşın bir daha öbür hallerde patlak vermesi mümkünlüğü her daim vardır. Süreç içerisinde insan haklarının korunmasına değer verilmemesi durumunda sürdürülebilir barış sağlanamaz”.