AB’den Türkiye’ye ‘Rusya’ bildirisi: Ticari ilgilerimiz fazlaca değerli lakin yaptırımların delinmemesinde ciddiyiz

Muhabir

New member
Getty Images

AB’nin genişlemeden sorumlu üyesi Oliver Varhelyi, 26-28 Ekim günleri içinde Türkiye’de temaslarda bulunacak. Başta Türkiye olmak üzere AB’nin genişleme projesine uzaklıklı olmasıyla bilinen Varhelyi, misyona geldiği 2019 Aralık ayından bu yana yalnızca ikinci defa Türkiye’ye gidecek.

Ancak bu ziyareti de genişleme gündemi ile ilgili olmayacak ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Afrika’da olduğu için siyasi bahisler da gündeme gelmeyecek.

Varhelyi’nin temaslarında öne çıkan iki husus Rusya’ya uygulanan yaptırımlar ve AB-Türkiye ekonomik işbirliği olacak. Genişleme komiseri, İstanbul’da iş dünyasının önde gelen üyeleri ile ve hükümetin iktisat idaresi ile görüşecek. Varhelyi, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ile birlikte hudut güvenliğine ait hususları konuşmak için Van’da da incelemelerde bulunacak.

Genişleme komiserinin ziyareti, Avrupa Komisyonu’nun Finansal Hizmetler, Finansal İstikrar ve Sermaye Piyasaları Birliği’nden Sorumlu Üyesi Mairead McGuinness 6 Ekim’de Ankara’da yaptığı temaslardan yalnızca 3 hafta daha sonra gerçekleşmesi açısından kıymet taşıyor. AB’li diplomatik kaynaklara nazaran, bu iki ziyarette verilen bildiriler birbirini tamamlayacak biçimde öngörüldü.

AB kaynaklarına bakılırsa Brüksel, “Türkiye ile bağlantımızı bir istikrara oturtmamız gerekiyor. Bunun iki boyutu bulunuyor. Birincisi Türkiye ile var olan ekonomik bağımızın ne kadar değerli olduğu, başkası ise Rusya’nın Ukrayna savaşını devam ettirmesine katkıda bulunacak biçimde yaptırımların delinmesine karşı elimizden ne geliyorsa yapacağımız konusunda ne kadar önemli olduğumuzu iletmek” biçiminde özetlenebilecek bir telaffuz ve siyaset izliyor. McGuinness ve Varhelyi’nin ziyaretlerinde verilen bildiriler da bunu yansıtıyor.

AB kaynakları, “Rusya’ya uygulanan yaptırımların delinmesi konusu maalesef uzun mühlet gündemde kalacak gibi” değerlendirmesini yaparken, savaşın başladığı 24 Şubat’tan bu yana Türkiye ile Rusya içinde önemli oranda artan ticarete dikkat çekiyorlar.

6 AĞUSTOS ÖNCESİ VE daha sonraSI

Getty Images ?Varhelyi’nin ikinci Türkiye ziyareti olacak.

Brüksel’e nazaran, Türkiye’nin Rusya ile ticari münasebetleri 6 Ağustos öncesi ve daha sonrası olarak ikiye ayrılıyor. 6 Ağustos’ta Türkiye ve Rusya cumhurbaşkanları, Soçi’de bir görüşme gerçekleştirmişler ve ticaret ve iktisat alanında işbirliğini derinleştirmek hedefiyle içeriği açıklanmayan bir mutabakat muhtırası imzalamışlardı.

AB’li diplomatik kaynaklara bakılırsa, Türk şirketlerinin kâr maksatlı ve ferdî olarak Rus şirketleriyle giriştikleri işbirliği bu tarihten daha sonra “devlet politikasına” dönüştü. Ticaret hacminin yüzde 100 oranında artmasına ek olarak 2022 yılında Türkiye’de 600’e yakın Rus şirketinin kurulması bu artan trafiği somut olarak gösteriyor. Sayılar, 2021 yılında Türkiye’ye gelen Rus şirketi sayısının 60 civarında olduğuna işaret ediyor.

Merkez Bankası kayıtlarına nazaran kaynağı açıklanamayan 28,3 milyar AB Doları, Rus işerkeklerinın çoğunlukla Türkiye’de görülmesi de Brüksel’in korkuları içinde.

AB diplomatik kaynakları, 24 Şubat’tan daha sonra Rusya’dan Türk bankalarına ne kadar mevduat aktarıldığına ait ayrıntılarının olmadığını lakin bunun önemli oranlarda olduğunu sandıklarını belirtiyorlar.

ELEKTRONİK VE TEKNOLOJİK MODÜL TEMİNİ ASIL TASAYI YARATIYOR

AB’nin Ekim ayı başında onayladığı sekizinci yaptırım paketi, yaptırımlar delen üçüncü ülke vatandaş ve kuruluşlarına da yaptırım uygulanmasını içerdiği için büyük ehemmiyet taşıyor. Bu AB için de birinci olma özelliğini taşıyor.

Sekizinci yaptırım paketi, Rusya’nın askeri, endüstriyel ve teknolojik eserlere ulaşmasını güçleştirmek, savunma ve güvenlikle ilgili bölümlerini geliştirmesini önlemek hedefli olarak yeni ihracat kısıtlaması getiriyor ve bu kapsamda kömür, kok kömürü, Rus silahlarında bulunan spesifik elektronik modüller, havacılık dalında kullanılan teknik gereçler ve kimi kimyasalların satışını yasaklıyor.

Rusya’nın hem AB tıpkı vakitte ABD yaptırımları niçiniyle biroldukça askeri ekipmanı ve silah sistemlerinde ihtiyaç duyduğu spesifik elektronik ve teknolojik modüllere ulaşım konusunda zahmet yaşadığı, Türkiye ile artan ticaret kapsamında bu mamüllerinde gündeme gelebilecek olması Brüksel’i en epeyce kaygılandıran durum olarak bedellendiriliyor.

Getty Images

Birfazlaca teknolojik eserin ikili kullanım niteliğinin olması, Rusya’nın ithal listesinde yer alan bu kesimlerin silah sistemlerinde kullanılma mümkünlüğü yaptırımların delinmesi manasına da geliyor. Bu eserleri satan ve satılmasında aracılık yapıp finansal işbirliğine giren Türk şirketleri açısından da bu tehlikeli bir durum yaratıyor.

Rusya yaptırımlarının delinmesi bununla birlikte Türkiye-AB gümrük birliği işbirliğine ziyan verecek olması açısından da telaş verici olarak bedellendiriliyor. Türkiye ile AB içinde 1996’dan bu yana devam eden gümrük birliği sanayi mamüllerinin taraflar içindeki ticaretini kolaylaştırıyor ve aşikâr oranlarda gümrük avantajları sağlıyor. AB’den ithal edilen bu mamüllerin yaptırımları delecek biçimde Rusya’ya bir daha satışı gümrük birliğinin uygulanmasına da ıstırap getirebilir yorumları yapılıyor.

ANKARA İLE DİYALOG YAPTIRIMLAR DELİNMESİN GAYESİNİ TAŞIYOR

AB diplomatik kaynakları, sekizinci yaptırım paketinin uygulanmasının komplike olduğunu, bu bahiste Türkiye ile hem hükümet tıpkı vakitte özel bölüm nezdinde bağlantısı güçlendirmek istediklerini kaydediyorlar.

Ankara da AB ile bu hususta daha fazlaca teknik görüşme ve bilgilendirme talebini Brüksel’e iletmiş durumda.

Varhelyi’nin ziyareti hem bu açıdan tıpkı vakitte Brüksel’in Türkiye-AB ekonomik iştirakine verdiği değeri göstermesi açısından kıymetli olacak. AB komiserinin iş dünyası ve hükümetle yapacağı görüşmelerde, Türkiye-Rusya içinde gelişen ticari artışın hiç bir şartta Türkiye-AB ekonomik iştirakine alternatif oluşturamayacağı iletisini vermesi öngörülüyor.
 
Üst