Muhabir
New member
Getty Images
Akdenizin derinliklerinde tuhaf bir şeylerin olmakta olduğunu birinci fark eden balıkçılar olmuştu.
1831 yılı öncesinde Sicilya’nın güney-batı kıyısı açıkları, hala mücevher imalinde epeyce makbul mercanların yaşadığı kayalıklarıyla ünlüydü.
Ne var ki o yılın Temmuz ayında Sicilyalı balıkçılar suyun yüzüne hayli sayıda balık ölüsünün vurduğunu fark ettiler.
Balıklar suda haşlanmış üzere yenecek kıvama gelmişti ancak epeyce kötü kükürt kokuyordu. Hatta koku o kadar güçlüydi ki birtakım balıkçılar bayılmıştı.
Bir kaç gün daha sonra, 10 Temmuz gecesi, denizciler, dalgaların içinden üste yanlışsız duman, kül ve lav saçan bir yanardağ ağzının belirdiğini gördüğünde, balık ölümlerinin niçini de anlaşıldı. Yanardağ ağzı ve birikintileri giderek büyüdü ve Ağustos’a gelindiğinde, bir ada halini almıştı.
Ada, kayalıktan biraz daha iriceydi. Çapı 800 metre, sudan yüksekliği de 60 metreydi. Lakin pek epeyce potansiyel barındırıyordu. Hatta kimileri bunun yeni bir kıtanın oluşumunun başlangıcı olduğunu düşünmüştü.
Avrupa gemicilik rotalarının tam kalbindeki bu ada kısa vakitte milletlerarası bir uyuşmazlığın da konusu oldu.
Fransa ve İngiltere, Sicilyalılarla bir arada ada üzerinde egemenlik hakkı tezine girişti. Ne var ki bütün bu tartışmalar boşa gidecek ve ada beş ay daha sonra deniz sularına gömülerek kaybolacaktı.
Bu yüzden adaya bazıları L’isola che non c’è” yani “Olmayan ada” bazıları de “L’isola che se ne andò” yani “Kaybolan ada” ismini verecekti.
Bu ay adanın belirişinin 190. yıldönümü.
Volkan bilimciler Sicilya boğazının etrafındaki deniz tabanının inanılmaz detaylı bir haritasını çıkarmayı başardı ve bu biçimdece kısa ömürlü Akdeniz Atlantis’inin harikulade manzaraları de ortaya çıktı.
Bu çalışma bize adanın nasıl ortaya çıkıp nasıl kaybolduğunu ve tıpkı yerde yeni bir adanın bir daha belirip belirmeyeceğini daha yeterli anlamakta yardımcı olabilir.
Efsaneler ve tarih iç içe: Balıkçı Cola’nın kıssası
Sicilya’nın tarihi, bölgede sık sık yaşanan volkanik ve sismik hareketlilikler ile iç içe geçmiştir.
Tarihçiler, bugün hala dünyanın en etkin yanardağlarından biri olan Etna’nın patlamalarından bahseden en az 2 bin 700 yıllık Yunan el yazmaları buldular.
Getty Images
Etna’nın 12 ve 17. yüzsenelerda yaşanan en şiddetli iki patlamasının, on binlerce insanın vefatına yol açtığı iddia ediliyor.
Sicilya, bununla birlikte hayli şiddetli zelzeleler de yaşıyor. Bunlardan biri 1693’de Sicilya’daki Catania kentini yerle bir ederek 60 bin kişinin vefatına yol açan Val di Noto sarsıntısı, bir oburu de 1908’de Messina adasında 82 bin kişinin hayatını yitirdiği zelzele.
Sismoloji konusunda bugünkü bilgilere sahip olmayan Sicilya halkı bu trajik olayları açıklayan varlıklı bir mitoloji dünyası yaratmış.
Sicilya’nın varlıklı folklorü ve geleneklerini inceleyen Sicilia Esoterica isimli kitabın muharriri Marinella Fiume “Efsaneler, insanların nesilden nesle aktarılan bu endişelerle baş etmesini ve bunları açıklayabilmesini sağlıyor” diyor
Bir efsaneye göre, bir vakit içinder Cola isminde genç bir balıkçı varmış. Cola, uzun müddet su altında kalabilmesiyle ünlüymüş ve bu yüzden ona Colapesce yani balık Cola denirmiş.
Onun bu maharetini duyan kral, sınamak için deniz tabanından birtakım şeyleri çıkarmasını istemiş.
Dalışlarından birinde Cola, bu biçimdelar Sicilya’yı su yüzünde tuttuğu düşünülen sütunlardan birinin, Etna’nın püskürdüğü alevlerle yıkılmak üzere olduğunu fark etmiş ve Sicilya batıp kaybolmasın diye kendisini feda ederek sütunun yerine geçmiş.
Fiume “Efsanenin kimi versiyonlarında balık Cola, yüz yılda bir su yüzüne çıkıp nefes alır ve işte o anlarda zelzeleler ve yanardağ patlamaları olduğu düşünülür” diye açıklıyor.
Bugün, Sicilya ve onu çevreleyen deniz tabanının Avrasya ve Afrika tektonik levhalarının hududunda olduğunu biliyoruz.
Bu levhaların hareket etmesi, yer kabuğunda tansiyon yaratıyor ve zelzelelere sebep oluyor. Devam eden hareket, Afrika tektonik levhasını Avrasya levhasının altına girmeye zorluyor ve onu üst itiyor. Bu da erimiş kayaların birikmesi ve Yeryüzü’nün zayıf noktalarından fışkırmasına yani volkanik patlamalara sebep oluyor.
Etna ve Vezüv yanardağları bunun en bilinen örnekleri. Lakin patlamalar su altında da olabiliyor ve magma yani lava dönüşmüş kayalar deniz tabanındaki zayıf noktalardan fışkırabilir.
Sicilya’nın güney-batı kıyılarının 40 ila 64 kilometre açıklarında bir dizi volkanik su altı kaya oluşumu var. İtalya Ulusal Jeofizik ve Volkan Bilim Enstitüsü’nün kesimi olan Catania’daki Etna Gözlemevi’nden Danilo Cavallaro, bunların “monogenetik” olduklarını söylüyor. Yani külah halindeki bu konik çıkıntıların her biri farklı birer patlamayla meydana gelmiş.
Danilo Cavallaro
Cavallaro “Magma bir yerden yükselip püskürtüldükten daha sonra soğuyor ve kristalize olarak epey sert bir kayaya dönüşüyor” diyor. Patlamanın devam etmesi halinde lavlar birebir yerden çıkarak çabucak hemen sertleşmemiş olan kayayı büyütüyor.
Kolera ve kaos
1831’deki patlama meydana geldiğinde Sicilya, tarihinin çalkantılı bir devrinden geçiyordu.
çabucak hemen tek ve birleşik bir ülke olarak İtalya doğmamıştı ve Sicilya adası, İtalyan yarımadasının güneyinde kurulmuş bir devletin kesimiydi.
Napoli de bu devletin ortasındaydı ve evvelce onun da ismi Sicilya idi. ötürüsıyla bu ülkeye, İki Sicilya Krallığı deniyordu ve hükümdarı da 1830 yılında tahta geçen İkinci Ferdinand’dı.
Fakat, yeni kral herkes tarafınca yasal sayılmamıştı.
Kaybolan Ada kitabının müellifi ve gazeteci Filippo D’Arpa, 1831 yılında hükümdarı tanımayan bir kesitin, onu devirmeye yönelik faaliyet gösterdiklerini anlatıyor.
beraberinde halk kolera salgınıyla da boğuşuyordu ve o sırada tedavisi olmayan bu hastalığın ne vakit ve nasıl yok olacağı da muhakkak değildi. Bugün yaşanan salgın şartları ötürüsıyla bu durum okuyuculara epey tanıdık gelebilir.
Bütün bu çalkantılar içinde Sicilya’nın güney-batı kıyısı açıklarında yeni bir adanın belirmesi, canının kaygısına düşmüş bayağı vatandaşın fazla ilgisini çekmemişti. D’Arpa “Buna yönetici sınıfın sorunu olarak bakıldı” diyor.
Ama yeni adanın pozisyonu Kral İkinci Ferdinand ve öteki Avrupa ülkelerinin yöneticileri açısından epey ilgi cazipti.
Palermo Üniversitesi’nden tarihçi Nino Blando “Unutmayalım bu biçimdelar çabucak hemen Süveyş Kanalı açılmamıştı. Ve adanın konumu, Orta Doğu’yla ticaret rotasının denetimi açısından fazlaca elverişliydi” diyor.
Getty Images
Daha da değerlisi adanın etrafındaki sular, devletlerinin de onayıyla, düşman ülkelerin ticari gemilerini yağmalayan korsanlarla doluydu.
İngiltere, Fransa ve İki Sicilya Krallığı’nın tümünün kendine bağlı korsanları vardı ve bunlar çoklukla Osmanlı İmparatorluğu gemileriyle de savaş halindeydiler.
Sicilya kıyılarında yeni bir kara modülünün ortaya çıkışı bu yüzden çok kıymetliydi. Bu adayı denetim eden, denizlerdeki hakimiyetini de artırmış oluyordu.
Adanın pozisyonu göz önüne alındığında, asında İki Sicilya Krallığı’na ilişkin olması epey makul görülebilir.
Ada, Sicilya’nın güney-batı kıyılarındaki Sciacca kasabası ile bir daha Sicilya’ya ilişkin fazlaca daha eski bir volkanik ada olan Pantelleria’nın içindeydı. Ona Kral İkinci Ferdinand’a ithafen Ferdinandea ismini verdiler.
Lakin Sicilyalıların talihsizliğine bakın ki, oluşur oluşmaz adaya birinci ayak basanlar İngiliz denizciler olmuştu.
İngiliz denizciler adayı Terra nullius -kimsenin toprağı olmayan, işgal etmenin hür olduğu toprak- ilan ederek, bayraklarını diktiler ve o sırada donanma kumandanı olan Sir James Graham’ın ismini verdiler.
Fransa da fırsatı kaçırmak istemedi. Bölgenin haritasını çıkarmak için kaşifler gönderdi ve onlar da adanın en yüksek yerine bayrak çekerek, su yüzüne çıktığı aydan dolayı da ismini Julia, yani ‘Temmuz” koydular.
Uyuşmazlık beş ay devam etti. Bunlar yaşanırken 61 metre yüksekliğindeki ada çökmeye başlamıştı bile.
Eylül sonuna gelindiğinde adanın sudan yüksekliği 18 metre civarına inmişti. Bir ay daha sonra ise yalnızca bir kaç metreye. Nihayet 1831 yılının Aralık’ı ile 1832 Ocak’ı içinde ada büsbütün sulara gömüldü.
Etna Gözlemevi’nden Danilo Cavallaro sorunun, adanın yerindeki kayaların büyük ölçüde lav külünden oluşmasından kaynaklandığını söylüyor. Bu hayli dayanıksız kaya tipi, dalgalarla kolay kolay erezyona uğramıştı.
Şaşırtan bir biçimde Fransa’nın yolladığı kaşifler aslında bu ihtimale karşı ikazda bulunmuşlar lakin Fransa, batan adanın egemenliği tezinde ısrar etmişti.
Düşler adasının peşinde
Akdeniz’de stratejik bir üs sahibi olma düşü her üç ülke için de hayal kırıklığıyla sonuçlanmış olabilir fakat kısa ömürlü ada, bu biçimdedan bu yana Jules Verne dahil kaç müellife ilham kaynağı oldu.
Sicilya’da, Enna’daki Kore Üniversitesi İtalyan edebiyatı kısmından Profesör Salvatore Ferlita “Jules Verne, adanın öyküsünü biliyordu zira bu o senelerda Fransa’daki jeologlar içinde çok güzel bilinen bir olaydı” diyor.
Verne, Kaptan Grant’ın Çocukları ve çabucak sonrasında Kaptan Antifer’in Olağanüstü Maceraları’nda bu adadan bahseder.
Ferlita’ya bakılırsa, JM Barrie’nin ünlü kahramanı Peter Pan’ın yaşadığı Neverland yani Düşler Ülkesi bile bu adadan esinlenmiş olabilir.
Ada, mitoloji ve efsane ortası bir yerde, kaybolmuş bulunmasına karşın, ve tahminen de tam bu yüzden insanlığın hayal dünyasındaki yerini hiç kaybetmedi ve ortadan geçen iki yüzyıl boyunca bölgedeki volkanik hareketliliğin sürmesi sebebiyle bir gün bir daha birebir yerde belirebileceği umutları da hiçbir vakit yok olmadı.
Bu mevzuda ilgili en değişik gelişmelerden biri 1968 yılında yaşandı.
Bölgede yaşanan bir sarsıntıdan daha sonra, kayıp adanın bulunduğu mevkide deniz sularında kaynama belirtileri görüldü. bu biçimde 1831’deki olayların yenidenlanabileceğini düşünenler oldu.
Ancak bu sefer Sicilyalılar adanın egemenliğini diğerine bırakamazdı.
Palermo Üniversitesinden tarihçi Nino Blando bu yüzden Sicilyalıların adanın kalıntıları üzerine taştan bir yazıt koyduklarını anlatıyor. Bu taşta “Bir vakit içinder Ferdinandea adası olan bu toprak modülü, Sicilya halkına aitti ve sürekli da ona ilişkin olacaktır” yazıyor.
Getty Images
Etna Gözlemevinden Danilo Cavallaro ve çalışma arkadaşları yakınlarda Sicilya Boğazı’nın deniz yatağındaki volkanik alanın haritasını çıkardılar.
Manzaralar içinde 20 bin yıllık eski bir konik volkanik kayanın yanında, kayıp adanın kalıntıları da var. Bugün Ferdinandea adasının en yüksek noktası deniz yüzeyinin 9 metre altında, deniz yatağından ise 137 metre yükseklikte.
Cavallaro, adanın şimdi harika bir koni olduğunu ve doruğun de ortada oduğunu anlatıyor. Bu da magmanın birinci fışkırdığı nokta. Bugün burası mercan kayalıkları ve pek epey balık çeşidine konut sahipliği yapıyor.
—
Alessia Franco tarih, kültür, toplumsal olaylar, öyküler ve beşerler üstündeki tesirleriyle ilgilenen bir gazeteci.
David Robson fikir, karar verme ve öğrenme süreçlerini inceleyen The Intelligence Trap: Why Smart People Make Dumb Mistakes (Zeka Tuzağı: neden Zeki Beşerler Aptalca Kusurlar Yapar) isimli kitabın müellifi.
Akdenizin derinliklerinde tuhaf bir şeylerin olmakta olduğunu birinci fark eden balıkçılar olmuştu.
1831 yılı öncesinde Sicilya’nın güney-batı kıyısı açıkları, hala mücevher imalinde epeyce makbul mercanların yaşadığı kayalıklarıyla ünlüydü.
Ne var ki o yılın Temmuz ayında Sicilyalı balıkçılar suyun yüzüne hayli sayıda balık ölüsünün vurduğunu fark ettiler.
Balıklar suda haşlanmış üzere yenecek kıvama gelmişti ancak epeyce kötü kükürt kokuyordu. Hatta koku o kadar güçlüydi ki birtakım balıkçılar bayılmıştı.
Bir kaç gün daha sonra, 10 Temmuz gecesi, denizciler, dalgaların içinden üste yanlışsız duman, kül ve lav saçan bir yanardağ ağzının belirdiğini gördüğünde, balık ölümlerinin niçini de anlaşıldı. Yanardağ ağzı ve birikintileri giderek büyüdü ve Ağustos’a gelindiğinde, bir ada halini almıştı.
Ada, kayalıktan biraz daha iriceydi. Çapı 800 metre, sudan yüksekliği de 60 metreydi. Lakin pek epeyce potansiyel barındırıyordu. Hatta kimileri bunun yeni bir kıtanın oluşumunun başlangıcı olduğunu düşünmüştü.
Avrupa gemicilik rotalarının tam kalbindeki bu ada kısa vakitte milletlerarası bir uyuşmazlığın da konusu oldu.
Fransa ve İngiltere, Sicilyalılarla bir arada ada üzerinde egemenlik hakkı tezine girişti. Ne var ki bütün bu tartışmalar boşa gidecek ve ada beş ay daha sonra deniz sularına gömülerek kaybolacaktı.
Bu yüzden adaya bazıları L’isola che non c’è” yani “Olmayan ada” bazıları de “L’isola che se ne andò” yani “Kaybolan ada” ismini verecekti.
Bu ay adanın belirişinin 190. yıldönümü.
Volkan bilimciler Sicilya boğazının etrafındaki deniz tabanının inanılmaz detaylı bir haritasını çıkarmayı başardı ve bu biçimdece kısa ömürlü Akdeniz Atlantis’inin harikulade manzaraları de ortaya çıktı.
Bu çalışma bize adanın nasıl ortaya çıkıp nasıl kaybolduğunu ve tıpkı yerde yeni bir adanın bir daha belirip belirmeyeceğini daha yeterli anlamakta yardımcı olabilir.
Efsaneler ve tarih iç içe: Balıkçı Cola’nın kıssası
Sicilya’nın tarihi, bölgede sık sık yaşanan volkanik ve sismik hareketlilikler ile iç içe geçmiştir.
Tarihçiler, bugün hala dünyanın en etkin yanardağlarından biri olan Etna’nın patlamalarından bahseden en az 2 bin 700 yıllık Yunan el yazmaları buldular.
Getty Images
Etna’nın 12 ve 17. yüzsenelerda yaşanan en şiddetli iki patlamasının, on binlerce insanın vefatına yol açtığı iddia ediliyor.
Sicilya, bununla birlikte hayli şiddetli zelzeleler de yaşıyor. Bunlardan biri 1693’de Sicilya’daki Catania kentini yerle bir ederek 60 bin kişinin vefatına yol açan Val di Noto sarsıntısı, bir oburu de 1908’de Messina adasında 82 bin kişinin hayatını yitirdiği zelzele.
Sismoloji konusunda bugünkü bilgilere sahip olmayan Sicilya halkı bu trajik olayları açıklayan varlıklı bir mitoloji dünyası yaratmış.
Sicilya’nın varlıklı folklorü ve geleneklerini inceleyen Sicilia Esoterica isimli kitabın muharriri Marinella Fiume “Efsaneler, insanların nesilden nesle aktarılan bu endişelerle baş etmesini ve bunları açıklayabilmesini sağlıyor” diyor
Bir efsaneye göre, bir vakit içinder Cola isminde genç bir balıkçı varmış. Cola, uzun müddet su altında kalabilmesiyle ünlüymüş ve bu yüzden ona Colapesce yani balık Cola denirmiş.
Onun bu maharetini duyan kral, sınamak için deniz tabanından birtakım şeyleri çıkarmasını istemiş.
Dalışlarından birinde Cola, bu biçimdelar Sicilya’yı su yüzünde tuttuğu düşünülen sütunlardan birinin, Etna’nın püskürdüğü alevlerle yıkılmak üzere olduğunu fark etmiş ve Sicilya batıp kaybolmasın diye kendisini feda ederek sütunun yerine geçmiş.
Fiume “Efsanenin kimi versiyonlarında balık Cola, yüz yılda bir su yüzüne çıkıp nefes alır ve işte o anlarda zelzeleler ve yanardağ patlamaları olduğu düşünülür” diye açıklıyor.
Bugün, Sicilya ve onu çevreleyen deniz tabanının Avrasya ve Afrika tektonik levhalarının hududunda olduğunu biliyoruz.
Bu levhaların hareket etmesi, yer kabuğunda tansiyon yaratıyor ve zelzelelere sebep oluyor. Devam eden hareket, Afrika tektonik levhasını Avrasya levhasının altına girmeye zorluyor ve onu üst itiyor. Bu da erimiş kayaların birikmesi ve Yeryüzü’nün zayıf noktalarından fışkırmasına yani volkanik patlamalara sebep oluyor.
Etna ve Vezüv yanardağları bunun en bilinen örnekleri. Lakin patlamalar su altında da olabiliyor ve magma yani lava dönüşmüş kayalar deniz tabanındaki zayıf noktalardan fışkırabilir.
Sicilya’nın güney-batı kıyılarının 40 ila 64 kilometre açıklarında bir dizi volkanik su altı kaya oluşumu var. İtalya Ulusal Jeofizik ve Volkan Bilim Enstitüsü’nün kesimi olan Catania’daki Etna Gözlemevi’nden Danilo Cavallaro, bunların “monogenetik” olduklarını söylüyor. Yani külah halindeki bu konik çıkıntıların her biri farklı birer patlamayla meydana gelmiş.
Danilo Cavallaro
Cavallaro “Magma bir yerden yükselip püskürtüldükten daha sonra soğuyor ve kristalize olarak epey sert bir kayaya dönüşüyor” diyor. Patlamanın devam etmesi halinde lavlar birebir yerden çıkarak çabucak hemen sertleşmemiş olan kayayı büyütüyor.
Kolera ve kaos
1831’deki patlama meydana geldiğinde Sicilya, tarihinin çalkantılı bir devrinden geçiyordu.
çabucak hemen tek ve birleşik bir ülke olarak İtalya doğmamıştı ve Sicilya adası, İtalyan yarımadasının güneyinde kurulmuş bir devletin kesimiydi.
Napoli de bu devletin ortasındaydı ve evvelce onun da ismi Sicilya idi. ötürüsıyla bu ülkeye, İki Sicilya Krallığı deniyordu ve hükümdarı da 1830 yılında tahta geçen İkinci Ferdinand’dı.
Fakat, yeni kral herkes tarafınca yasal sayılmamıştı.
Kaybolan Ada kitabının müellifi ve gazeteci Filippo D’Arpa, 1831 yılında hükümdarı tanımayan bir kesitin, onu devirmeye yönelik faaliyet gösterdiklerini anlatıyor.
beraberinde halk kolera salgınıyla da boğuşuyordu ve o sırada tedavisi olmayan bu hastalığın ne vakit ve nasıl yok olacağı da muhakkak değildi. Bugün yaşanan salgın şartları ötürüsıyla bu durum okuyuculara epey tanıdık gelebilir.
Bütün bu çalkantılar içinde Sicilya’nın güney-batı kıyısı açıklarında yeni bir adanın belirmesi, canının kaygısına düşmüş bayağı vatandaşın fazla ilgisini çekmemişti. D’Arpa “Buna yönetici sınıfın sorunu olarak bakıldı” diyor.
Ama yeni adanın pozisyonu Kral İkinci Ferdinand ve öteki Avrupa ülkelerinin yöneticileri açısından epey ilgi cazipti.
Palermo Üniversitesi’nden tarihçi Nino Blando “Unutmayalım bu biçimdelar çabucak hemen Süveyş Kanalı açılmamıştı. Ve adanın konumu, Orta Doğu’yla ticaret rotasının denetimi açısından fazlaca elverişliydi” diyor.
Getty Images
Daha da değerlisi adanın etrafındaki sular, devletlerinin de onayıyla, düşman ülkelerin ticari gemilerini yağmalayan korsanlarla doluydu.
İngiltere, Fransa ve İki Sicilya Krallığı’nın tümünün kendine bağlı korsanları vardı ve bunlar çoklukla Osmanlı İmparatorluğu gemileriyle de savaş halindeydiler.
Sicilya kıyılarında yeni bir kara modülünün ortaya çıkışı bu yüzden çok kıymetliydi. Bu adayı denetim eden, denizlerdeki hakimiyetini de artırmış oluyordu.
Adanın pozisyonu göz önüne alındığında, asında İki Sicilya Krallığı’na ilişkin olması epey makul görülebilir.
Ada, Sicilya’nın güney-batı kıyılarındaki Sciacca kasabası ile bir daha Sicilya’ya ilişkin fazlaca daha eski bir volkanik ada olan Pantelleria’nın içindeydı. Ona Kral İkinci Ferdinand’a ithafen Ferdinandea ismini verdiler.
Lakin Sicilyalıların talihsizliğine bakın ki, oluşur oluşmaz adaya birinci ayak basanlar İngiliz denizciler olmuştu.
İngiliz denizciler adayı Terra nullius -kimsenin toprağı olmayan, işgal etmenin hür olduğu toprak- ilan ederek, bayraklarını diktiler ve o sırada donanma kumandanı olan Sir James Graham’ın ismini verdiler.
Fransa da fırsatı kaçırmak istemedi. Bölgenin haritasını çıkarmak için kaşifler gönderdi ve onlar da adanın en yüksek yerine bayrak çekerek, su yüzüne çıktığı aydan dolayı da ismini Julia, yani ‘Temmuz” koydular.
Uyuşmazlık beş ay devam etti. Bunlar yaşanırken 61 metre yüksekliğindeki ada çökmeye başlamıştı bile.
Eylül sonuna gelindiğinde adanın sudan yüksekliği 18 metre civarına inmişti. Bir ay daha sonra ise yalnızca bir kaç metreye. Nihayet 1831 yılının Aralık’ı ile 1832 Ocak’ı içinde ada büsbütün sulara gömüldü.
Etna Gözlemevi’nden Danilo Cavallaro sorunun, adanın yerindeki kayaların büyük ölçüde lav külünden oluşmasından kaynaklandığını söylüyor. Bu hayli dayanıksız kaya tipi, dalgalarla kolay kolay erezyona uğramıştı.
Şaşırtan bir biçimde Fransa’nın yolladığı kaşifler aslında bu ihtimale karşı ikazda bulunmuşlar lakin Fransa, batan adanın egemenliği tezinde ısrar etmişti.
Düşler adasının peşinde
Akdeniz’de stratejik bir üs sahibi olma düşü her üç ülke için de hayal kırıklığıyla sonuçlanmış olabilir fakat kısa ömürlü ada, bu biçimdedan bu yana Jules Verne dahil kaç müellife ilham kaynağı oldu.
Sicilya’da, Enna’daki Kore Üniversitesi İtalyan edebiyatı kısmından Profesör Salvatore Ferlita “Jules Verne, adanın öyküsünü biliyordu zira bu o senelerda Fransa’daki jeologlar içinde çok güzel bilinen bir olaydı” diyor.
Verne, Kaptan Grant’ın Çocukları ve çabucak sonrasında Kaptan Antifer’in Olağanüstü Maceraları’nda bu adadan bahseder.
Ferlita’ya bakılırsa, JM Barrie’nin ünlü kahramanı Peter Pan’ın yaşadığı Neverland yani Düşler Ülkesi bile bu adadan esinlenmiş olabilir.
Ada, mitoloji ve efsane ortası bir yerde, kaybolmuş bulunmasına karşın, ve tahminen de tam bu yüzden insanlığın hayal dünyasındaki yerini hiç kaybetmedi ve ortadan geçen iki yüzyıl boyunca bölgedeki volkanik hareketliliğin sürmesi sebebiyle bir gün bir daha birebir yerde belirebileceği umutları da hiçbir vakit yok olmadı.
Bu mevzuda ilgili en değişik gelişmelerden biri 1968 yılında yaşandı.
Bölgede yaşanan bir sarsıntıdan daha sonra, kayıp adanın bulunduğu mevkide deniz sularında kaynama belirtileri görüldü. bu biçimde 1831’deki olayların yenidenlanabileceğini düşünenler oldu.
Ancak bu sefer Sicilyalılar adanın egemenliğini diğerine bırakamazdı.
Palermo Üniversitesinden tarihçi Nino Blando bu yüzden Sicilyalıların adanın kalıntıları üzerine taştan bir yazıt koyduklarını anlatıyor. Bu taşta “Bir vakit içinder Ferdinandea adası olan bu toprak modülü, Sicilya halkına aitti ve sürekli da ona ilişkin olacaktır” yazıyor.
Getty Images
Etna Gözlemevinden Danilo Cavallaro ve çalışma arkadaşları yakınlarda Sicilya Boğazı’nın deniz yatağındaki volkanik alanın haritasını çıkardılar.
Manzaralar içinde 20 bin yıllık eski bir konik volkanik kayanın yanında, kayıp adanın kalıntıları da var. Bugün Ferdinandea adasının en yüksek noktası deniz yüzeyinin 9 metre altında, deniz yatağından ise 137 metre yükseklikte.
Cavallaro, adanın şimdi harika bir koni olduğunu ve doruğun de ortada oduğunu anlatıyor. Bu da magmanın birinci fışkırdığı nokta. Bugün burası mercan kayalıkları ve pek epey balık çeşidine konut sahipliği yapıyor.
—
Alessia Franco tarih, kültür, toplumsal olaylar, öyküler ve beşerler üstündeki tesirleriyle ilgilenen bir gazeteci.
David Robson fikir, karar verme ve öğrenme süreçlerini inceleyen The Intelligence Trap: Why Smart People Make Dumb Mistakes (Zeka Tuzağı: neden Zeki Beşerler Aptalca Kusurlar Yapar) isimli kitabın müellifi.